Nurmurodov

blyuminglar
deb, qalinligi 250 mm gacha va 
uzunligi 5 m gacha bo igan list tayyorlanmalar (slyablar) prokatlash 
uchun m oijallangan stanlar esa s
lyabinglar
deb ataladi. Buyuminglar 
ham, slyabinglar ham reversiv b o iad i.
Stanlarda prokatlash tezligi prokat turiga, tayyorlanmaning 
(zagotovkaning) holatiga va boshqa omillarga bog‘liq. Masalan, sort 
va list prokatlash tezligi 7-15 m/s, sim prokatlash tezligi 25-50 m/s 
bo‘ladi, sovuqlayin yupqa prokatlashda esa tezligi 35 m/s ga yetadi. 
Blyums va slyablaming prokatlash tezligi 7 m/s dan ortmaydi.
B a ’zi prokatlarni tayyorlash texnologiyasi haqida.
M a’lumki, 
prokatlash jarayonida turli prokatlar (buyumlar) ishlab chiqariladi. 
Ana shunday prokat turlaridan chokli va choksiz quvurlar hamda 
suyuq metallardan prokatlar olish jarayonlari bilan tanishish maqsadga 
muvofiqdir.
Chokli quvurlar
tayyorlash uch bosqichdan: tayyorlanmani egib, 
quvur shakliga keltirish, quvumi payvandlash va payvandlangan 
quvumi kalibrlash bosqichlaridan iborat.
Chokli quvurlar ishlab chiqarishda tayyorlanma sifatida p o ia t 
polosa (shtrips) olinadi, uning eni olinadigan quvuming parametriga, 
qalinligi esa quvur devorining qalinligiga teng boiadi.
Kichik diametrli (100 mm gacha) quvurlar olishda tayyorlanma 
maxsus pechlarda 1300-1350 °C gacha qizdirilib, so‘ngra zanjirli 
stanning payvandlash voronkasi orqali tortib o‘tkaziladi. Bunda 
tayyorlanma quvur shakliga kelib, qisilayotgan qirralari voronkadagi 
bosim hisobiga payvandlanadi.
Magistral gaz quvurlari uchun m o‘ljallangan katta diametrli 
quvurlar (630-1420 mm gacha) uchun tayyorlanmalar list qayirish 
stanlarida quvur shakliga keltiriladi. Keyingi yillarda listlami 
gidravlik presslar tizimi vositasida qayirib, quvur shaklini olgan 
tayyorlanmani zarur harorat (1300 °C) gacha qizdirib, uni p o ia t 
opravkaga kiygizilgan holda, jo ‘valardan ezib o‘tkazish bilan 
payvandlanmoqda. Quvurlami elektr energiyasi va gaz alangasidan 
foydalanib payvandlash usullari ham qoilaniladi.
146

---

Choksiz quvurlar ishlab chiqarish quyidagi ikki jarayonni o‘z 
ichiga oladi:
1. Qizdirilgan quymani qiyshiq prokatlash stanida prokatlash 
bilan unga teshik ochib qalin devorli gilza olish.
2. Qizdirilgan gilzani maxsus stanlarda prokatlab quvurlar olish.