Nurota Davlat qo’riqxonasi

Zomin davlat tog‘-archa qo'riqxonasi

Bu eng eski qO'riqxonalardan bo'lib, 1926 yilda tashkil etilgan,

maydoni 4000 gektar. Zomin davlat tog'li Archa qo'riqxonasi Jizzax

viloyatining Zomin hamda Baxmal rayonlari hududidagi Shimoliy tog' tizmalarida joylashgan. Qo'riqxona hududi dengiz sathidan 1760 3500 metr balandlikdagi aniq ajralib turuvchi Turkiston tizma tog'i, ya'ni baland va o'rtacha tekisliklami o'z ichiga oladi. Bu kabi ajoyib tog'lar bilan bir qatorda daryo vodiylar, turli go'zal manzarali daraxtlar ham mavjud. Qo'riqxonaning Janubiy qismi Turkiston tog' tizmalari bilan Shimoliy tomonlari esa o'rmonsimon ko'rinishdagi unumdor tuproqli hududlar bilan ajralib turadi. Qo'riqxonaga yaqin aholi punktlari quyidagilar: Sharq tomonidan Qizilmozor qishlog'i, Shimol tomonidan Kichik Qorashaqshaq qishlog'i qo'riqxona chegarasidan 4 km. uzoqlikda joylashgan.

Flora va fauna olami

O'simliklardagi bir necha turdagi tog' lolasi, zirk, marmarak, daraxtlilardan ko'pgina archalar, qora tyerak, tog' oJcha, yovvoyi olma, nok, bodom, do'lana, yong'oq kabilar o'sadi. Bundan tashqari tol, turJi butalar, pista, anjir, na'matak, o'simliklardan tog'ga xos rovoch, tog' arpa, chayir, bug'doyiq, andiz, qirqqizloq, sariqchoy, tulkiquyruq, uchqat, zamburug', lishaynik, mox kabilami uchratish mumkin. Bir narsani ta'kidlash joizki, qo'riqxonadagi daraxt -buta o'simliklar katta ahamiyat kasb etadi. Qora tyerak va archa yog'ochini quriganda ishlatish lozim. Bu kabi daraxtlardan yoqilg'i sifatida foydalaniladi. Tog' yonbag'irlarida o'sadigan o't o'simliklar esa pichan sifatida chorva mollarga va otlarga byeriladi. Masalan, tog'-dasht o'simliklaridan qo'ziquloq, yovvoyi beda, bug'doyiq va shu kabi o'tlar o'sadi. Butalardan namatak, zirk, yovvoyi oJcha kabi butalarni uchratishimiz mumkin. O'simliklar dunyosi. Qo'riqxona hududdagi o'simliklar uch turga bo'linadi: Tog'-adir o'simliklari; O'rmon o'simliklari va baland tog'li o'simliklar. Tog'-adirlar dengiz sathidan 1300-2300 rn.balandlikda joylashgan. O'rmonli qisrnlari esa 2100 m balandlikdan boshlanib 2700m balandlikda tugaydi. Hozirgi kunda qo'riqxonada 70 oilaga rnansub 700 xii o'q i1dizli o'simliklar mavjud. Ulardan 280 turining 13 ta xili O'zbekiston Qizil kitobiga kiritilgan. Dorivor o'simliklaming 20 xili hamda manzarali gullarning 15 xili mavjud.