O ‘ zbekiston respublikasi oliy va o ‘ rta maxsus ta ’ lim vazirligi toshkent – 202



Yüklə 7,21 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə241/425
tarix07.01.2024
ölçüsü7,21 Mb.
#204744
1   ...   237   238   239   240   241   242   243   244   ...   425
Avtomobil transportlarida yuklarni tashish NiDiSYm

Turlarigako‘ra
: sanoat, qishloq xo‘jalik, qurilish, savdo va kommunal xo‘jalik 
yuklari bo‘lishlari mumkin 
Ortish-tushirish ishlariga ko‘ra
yuklar: donali, uyib tashiluvchi va quyo‘luvchi 
yuklarga bo‘linadilar. Tarali yuklarni odatda donali yuklarga kiritiladi. Uyib 
tashiluvchi yuklarga sochiluvchan va ortishda uyilib tashilishi mumkin bo‘lgan 
mayda-donali yuklar (qum, shag‘al, tosh ko‘mir, o‘tin va h.k.) Kiradi. Sochiluvchan 
yuklarga don va shunga o‘xshash mahsulotlar kiradi. Donali yuklarni tashishda ular 
joy miqdori bilan hisoblab boriladi. 
Tashish (birligi) og‘irligiga ko‘ra
yuklar me’yoriy og‘irlikdagi va og‘ir 
massaliyuklarga bo‘linadi. Tarali va donali yuklarning chegaraviy me’yoriy og‘irligi 
- 250 kg, dumalatib suruluvchi yuklar uchun – 400 kg. Ko‘rsatilgan miqdordan og‘ir 


453
bo‘lgan yuklar og‘ir massali yuklar qatoriga kiritiladi. Agar yuk og‘irligi 4-5 
tonnadan ortiq bo‘lsa,uni tashish uchun maxsus transport vositasi talab qilinishi 
mumkin. 
O‘lchamlariga ko‘ra yuklar
: gabaritdagi, ya’niavtomobilning standart 
kuzovida tashilishi mumkin bo‘lgan yuklar; nogabarit yuklarga bo‘linadi. Nogabarit 
yuklarga balandligi 2,5m, eni 2,0 m va uzunligi 3,5m (uzun o‘lchovli yuklardan 
tashqari) danortiq o‘lchamliyuklar kiradi. Uzun o‘lchamli yuklarga uzunligi kuzov 
uzunligigaqo‘shimcha uning uchdan bir qismi va undan ham uzun yuklar kiradi. 
Nogabarit yuklar faqatgina davlat avtomobil nazorati (dan) ruxsatiga binoan va 
qizil chiroq (belgi) o‘rnatilgan holda tashilishlari mumkin. 
Xavflilik darajasiga ko‘ra
yuklar mdh davlatlarida 7 guruhga bo‘linadi: 
1 guruh - xavfligi kam (qum, shag‘al, tuproq, g‘isht va h.k.); 
2 guruh - tez o‘t olinuvchi moddalar (benzin, atseton, kinoplenka va h.k); 
3 guruh - issiq va chang chiqaruvchi (sement, asfal’t, ohak va h.k.); 
4 guruh - kuydiruvchi (kislota va ishqorlar); 
5 guruh - ballonda tashiluvchi siqilgan va suyo‘ltirilgan gazlar; 
6 guruh - nogabarit (o‘lchamiga ko‘ra xavfli yuklar); 
7 guruh - portlovchi, zaharlovchi va radiaktiv moddalar; 
Xalqaro yuk tashish qoidalarigabinoan evropa davlatlarixavflilik darajasiga 
ko‘ra birlashgan millatlar tashkiloti ekspertlar qo‘mitasi tavsiyasiga ko‘rayuklarni 
tashish uchun adr kelishuvi nomi bilan tashiluvchi buyum va tovarlarni tashish uchun 
xalqaro konvensiya qabul qilingan bo‘lib, unda yuklar xavflilik darajasiga binoan 
quyidagi 9 sinfga bo‘linadi: 
1-sinf - portlovchi modda va tovarlar; 
2-sinf - gazlar: siqilgan, suyo‘ltirilgan yokiyuqori bosim bilan suyo‘ltirilgan; 
3-sinf - suyuq yonilg‘ilar; 
4.1.-sinf - yonuvchi qattiq jismlar; 
4.2.-sinf - o‘zi yonib ketish xususiyatli moddalar; 
4.3.-sinf - suv tegishi natijasida gaz chiqaruvchi moddalar; 
5.1.-sinf - oksidlovchi moddalar; 
5.2.-sinf - organik peroksid (o‘ta oksid)lar; 
6.1.-sinf - zaharlovchi moddalar: 
6.2.-sinf - yuqumli (infeksion) moddalar; 
7-sinf- radiaktiv moddalar; 
8-sinf- korroziyalanuvchi moddalar; 
9-sinf- har xil xavfli modda va tovarlar (yuqoridagi sinflarga kiritilmagan). 
Yuklarning xavflilik belgilari 






454
Portlovchi 
mod- 
Dalar
Portlovchi
Moddalar 
Portlovchi
Moddalar
Portlovchi
Moddalar




Alangalanmay- 
Digan, 
notoksik
Gazlar 
Tezalangalana- 
Digan gazlar va
Suyuqliklar 
Tez 
alangalanadigan qattiq 
moddalar 
O‘z-o‘zidan
Yonuvchi
Moddalar 

10 
11 
12 
Suv tekkanda 
tez
Alangalanadig
an
Gaz ajratuvchi
Moddalar 
Oksidlovchi
Moddalar 
Organik
Peroksidlar 
Toksik
Moddalar 
13 
14 
15 
16 
Infeksiyali
Moddalar 
I toifali
Radioaktiv
Materiallar 
Ii toifali
Radioaktiv
Materiallar 
Iii toifali
Radioaktiv
Materiallar 
17 
18 


455
Korroziyalanu
vchi
Moddalar 
Boshqa xavfli
Moddalar va
Buyumlar 

Yüklə 7,21 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   237   238   239   240   241   242   243   244   ...   425




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin