О. Щ. Мирзяйев нефт-газ мядян аваданлыгларынын техники диагностикасы нын ясаслары bakı 012 Rəycilər
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Şək. 5.8. A1212 defektoskopu və CO-1 standart çeviricisi
AxtarıĢın səviyyəsi və brak həssaslığının sazlanması, eləcə də ultrasəs defektoskoplarının əsas parametrlərinin etalonlaĢdırılması üçün QOST 14782 – 86-dan və yaxud digər standart nümunələrdən istifadə olunur. Şək. 5.9. KOY-2 standart komplektin ümumi görünüşü 126 Ultrasəs nəzarətin müxtəlif metodları Ģüalandırıcı qurğuların və ultrasəs titrəmələrinin sxemləri, onların nəzarət obyektinə nəzərən vəziyyətləri ilə fərqlənirlər. Kölgəli, güzgülü-kölgəli, exo-güzgülü və digər metodlar tətbiq olunur. Ġmpuls exo-metodu daha geniĢ yayılmıĢdır. Bu metod ultrasəs titrəmələrinin qeyri bütövlükdən əks olunmasına və əks olunmuĢ exo-siqnalların qəbul edilməsinə əsaslanır. Bu halda defektoskopun ekranında exo-siqnalın amplitudası defektin ölçülərinə münasib olacaqdır. Exo-metodda pyezoçeviricilər üç üsulla quraĢdırılır: bölünmüĢ sxem üzrə, bu halda iki pyezoçeviricidən istifadə edilir. Bunlardan biri Ģüalandırıcı, digəri - qəbuledici funksiyasını yerinə yetirir. bölünmüĢ uyğunlaĢdırılmıĢ sxem üzrə, Ģüalandırıcı və qəbuledici bir gövdədə quraĢdırılır (Ģəkil 5.5, b və 5.7). uyğunlaĢdırılmıĢ sxem üzrə, bu halda bir pyezoçevirici eyni zamanda Ģüalandırıcı və qəbuledici funksiyasını yerinə yetirir. Axırıncı üsul daha çox istifadə olunur. Pyezoçeviricinin yerləĢdiyi vəziyyətdən asılı olaraq nəzarət (səsləndirmə) düzünə, həmçinin bir və neçə kərə qaytarılmıĢ Ģüa ilə yerinə yetirilə bilər. Misal olaraq Ģəkil 5.10-da bəzi qaynaq birləĢmələrinin en kəsiklərinin səsləndirmə sxemləri verilmiĢdir. Pyezoçeviricinin qaynaq tikiĢindən (l 1 , l 2 ) aralanması uyğun geometrik hesablama ilə təyin edilir. Qaynaq tikiĢinin bütün boyu uzununa nəzarət olunması pyezoçeviricinin uyğun yerdəyiĢməsi (köçürülməsi) yerinə yetirilir. MexanikləĢdirilmiĢ nəzarət zamanı yerdəyiĢmə mexaniki quruluĢ vasitəsilə aparılır. 127 Əl ilə yerdəyiĢmə zamanı eninə-uzununa və yaxud uzununa-eninə yerdəyiĢmə üsulu tətbiq olunur. Eninə- uzununa üsulda pyezoçevirici qayıdan-irəliləyən istiqamətdə, tikiĢin oxuna perpendikulyar və yaxud çox da böyük olmayan istiqamətdə t addımı ilə yerdəyiĢdirmə aparılır. YerdəyiĢmənin t addımı adətən pyezoçeviricinin lövhəsinin diametrinin yazısına bərəbər götürülür. Uzununa-eninə üsulda pyezoçevirici tikiĢ boyunca yerdəyiĢdirilir. Müxtəlif yerdəyiĢmə üsulları Ģəkil 5.11-də verilmiĢdir. YerdəyiĢmə prosesi zamanı pyezoçevirici fasiləsiz olaraq 10…15 0 bucaq altında döndərilir. Daxili defektləri təyin edən zaman ən dayanıqlı üsul nəzarət obyektinin düz Ģüa ilə səsləndirilməsidir (bax Ģəkil 5.10). Şək. 5.10. Qaynaq birləşmələrin səsləndirmə sxemləri: a – uzaqlaĢdırılmamıĢ qücləndirmə ilə olan uc-uca calaq qaynaq tikiĢin səsləndirilməsi; b – bucaq altında qaynaq tikiĢin səsləndirilməsi. 128 Şək. 5.11. Əl üsulu ilə köçürülmə Bununla bərabər qaynaq tikiĢlərindən aralamadan səsləndirilməsini ancaq tikiĢin bünövrəsi (kökü) və ona yaxın zonada almaq mümkündür. Qaynaq tikiĢinin sıxma mütəkkəsi nə qədər enli olarsa, nəzarət zonası bir o qədər az olar. Bu problem az qalınlıqlı qaynaq tikiĢlərini nəzarət etdikdə daha kəskinləĢir. Son illər boruların uc-uca qaynaq edilmiĢ birləĢmələrinə nəzarət etdikdə daha çox bölünmüĢ- uyğunlaĢdırılmıĢ «xordan» tipli pyezoçeviricilərdən geniĢ istifadə edilir (məsələn, NPP «Politest» (Q.A.Qiller, L.Y.Moqilner)-in istehsalı). Bu pyezoçeviricilər imkan verir ki, ultrasəs dəstinin aralanması nəticəsində divarın qalınlığı həddində praktik olaraq eyni həssaslıqlı bütün qaynaq kəsiyində səsləndirməni təmin etsin və kifayət dərəcədə maniələrdən azad olunsun. Nəzarətin bu kimi Ģəraiti ona görə təmin olunur ki, əlhiddə-uyğunlaĢdırılmıĢ pyezoçeviricinin prizması borunun oxuna nəzarən müəyyən bucaq altında maillən- dirilir və onlar arasındakı 2L (xordın uzunluğu) məsafəsi |