O. T. Alyaviya, s h. Q. Q o d ir o V, A. N. Q o d ir o V, s h. H. H a m r o q u L o V, E. H. H a u L o V



Yüklə 12,57 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə50/236
tarix21.10.2023
ölçüsü12,57 Mb.
#159277
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   236
Normal-fiziologiya

Qizil yadrolar
k a tta yarim sharlar p o ‘stlog‘idan, p o ‘stk>q 
ostidagi yadrolardan v a miyachadan im p u lsla r o lib turadi. U lar ek strakortikospinal 
yo Ining o raiiq o choqlaridan biri b o ‘lib, o r q a m iyaning n eyronlariga rubrospinal 
trakt orqali tuzatuvchi impulslar y u b o rib tu ra d i. Q izil yadrolar m iya o ‘z a n in in g
retikulyar form atsiyasiga ko ‘p to m onlam a b o g ‘langan b o lib , shu fo rm atsiy a bilan 
birgalikda m uskullar tonusini idora etad i. U zu n c h o q m iyaning yuq o ri q ism id ag i 
retikulyar form atsiya bilan qizil yadro o ‘rta sid a g i bogManishning b uzilishi, aftid an
desereb ratsio n regidlikning kelib c h iq is h ig a aso siy sababdir. U zu n c h o q m iy a 
rom bsim on chuqurchaning pastki c h e g a r a s i q irq ib q o ‘yilgach d e s e re b ra s io n
regidlik y o ‘qoladi, bu esa deserebratsion re g id lik d a m iya o ‘zanining shu q ism idagi 
retikulyar form atsiya ahamiyat kasb etish in i k o ‘rsatadi.
89


3 3 -ra sm . D eserebratsion rigidlik (taranglik). Miya o'zanini qizil yadroning quyi 
qism idan kesib q o ‘yilgandagi holati.
D ese re b ratsiy ad an k ey in m u sk u lla r tonusi re ile k s y o ‘li b ila n o rtadi. Bum 
shundan bilish m um kinki, keyingi o yoqlardan birini innervatsiyalovchi orqa ildizlar 
q irq ib q o ‘yilgach, shu o y o q m u sk u llarin i rigidligi y o ‘qo!adi.
K e y in g i o y o q m u s k u l l a r i d a r ig i d l i k k e lib c h i q i s h i d a s h u m u s k u l 
p ro p rio r e ts e p to rla r id a n k e lu v c h i im p u lsla r k atta a h a m iy a tg a e g a d ir. B o ‘yin 
m u sk u llarin in g p ro p rio re tsep to rla rid an v a vestibuloretseptorlardan m arkaziy nerv 
sistem a sig a im pulslar k elishi n atija sid a oldingi oyoqlar rigidligi k elib chiqadi. Shu 
retsep to rlard an keluvchi im p u lslar tonik reflekslarda ayniqsa m uhim aham iyat kasb
e tis h iq u y id a k o ‘rsa tib b e rila d i.
O d a m n in g o ‘rta m iy a si sh ik a stla n m a sd an m iya o ‘za n in in g y u q o riro q d ag i 
q ism la ri v a p o ‘stloq o stid ag i y a d ro la r zararlanganda k o ‘p in c h a rigidlik paydo 
b o ‘ladi. O dam q o ‘!ining rigidligi m ush u k y o k i itdagi kabi yozuvchi m uskullar emas, 
b alk i buku v ch i m uskullar to n u sin in g oshganligidan nam oyon b o ‘ladi.
M iy a o 'z a n in in g to n ik rejleksla ri.
M iya 
o 'za n in in g
- b u lb a r b o ‘hm m ng va 
a y n iq sa m ezensefal b o ‘Iim ning e n g m uhim funksiyasi shuki, u g avdaning fazodagi 
v az iy a tig a q arab 
m u sku lla r to n u sin i q a yta taqsim laydi.
M uskullar tonusi refleks 
y o ‘li bilan qayta taqsim lanib, g a v d a m uvozanatining saqlanishini ta ’m inlaydi.
R. M agnus xilm a-xil tonik reflekslam ingjam i yig'indisini ikkita guruhga bo Idi. 
1) g av d a n in g fazodagi m uayyan vaziyatini taqozo qiladigan 
sta tik reflekslar,
2) 
g a v d a n in g su rilis h i b ila n y u z a g a ch iq ad ig a n s ta to -k in e tik refle k sla r. S tatik 
reflckslarning o ‘zi ikkita katta guruhga ajratiladi. Birinchi guruhi gavdaning muayyan 
vaziyatini yoki fazasini ta ’m inlaydi va 
va ziy a tre jle k sla ri
yoki 
pozatonik reflekslar
d eb
ataladi. lkkinchi g uruh g a v d a n in g g ‘ayritabiiy vaziyatdan norm al vaziyatga 
qaytishini ta ’m inlaydi va 
ro stla sh rejleksla ri deb
ataladi.
V az iy at reflek slarid a to n u s q a y ta taqsim lanadi, m asalan, q o ‘I yokt oyoqnm g 
y o zu v c h i m uskullari tonusi k am ay ib , bukuvchi m uskullar tonusi oshadi. Bunday
90


r e fle k s la m i 

Yüklə 12,57 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   236




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin