O. T. Husanov konstitutsiyaviy

1 M irziy o y ev S h. N iy a ti u lu g 4 x a lq n in g ishi ham u lu g \ h ayoti yorug* va kelajagi farovon boMadi. (kirill
alifbosida). Т.: « 0 ‘zb ek iston *, 2 0 1 8 , 3-tom , 6-bet.
2 M irziy o y ev S h . X a lq im izn in g roziligi b izn in g fa oliyatim izga berilgan e n g oliy bahodir. Т.:
« 0 ‘z b ek isto n * , 2 0 1 8 . 2-tom , 37-bet.
3 Q arang: K arim ov I.A. 0 ‘zb ek isto n XXI asrga intilm oqda. - Т.: « 0 ‘zb ek isto n * , 1 999. 34-bet.
161

---

tajribasidan m a’lumki, iste’molchi huquqlari sog ‘lom raqobat bor joyda yaxshiroq, 
to‘laroq ta ’minlanadi. Raqobat esa, munosabatlarning asosidir.
6-§. M ulkka egalik qilish va m ulkdan mahrum qilish asoslari
Konstitutsiyaning 36-moddasiga binoan, har bir shaxs mulkdor bo‘lish 
huquqiga ega. Ya’ni mulkka egalik qilish huquqi - konstitutsiyaviy huquq. 
M ulkka egalik qilish huquqi orqali shaxsning turm ush sharoiti moddiy jihatdan 
ta ’minlanadi. U hayot kechirishi uchun zaru r manbalarga ega bo‘ladi. M ulkka 
egalik qilish asosi deganda, birinchi navbatda, u konstitutsiyaviy asosga ega 
ekanligini ko‘rsatish mumkin.
Mol-mulkning 
turlari 
Fuqarolik 
kodeksida 
belgilangan. 
Kodeksning 
169-moddasida mulk huquqining obyektlari belgilangan bolib, unga asosan, yer, 
yer osti boyliklari, suvlar, havo bo‘shlig‘i, o‘simlik va hayvonot dunyosi hamda 
boshqa tabiiy resurslar, korxonalar, ashyolar, shu jumladan, binolar, kvartiralar, 
inshootlar, asbob-uskunalar, xom ashyo va mahsulot, pul, qimmatli qog‘ozlar va 
boshqa mol-mulk, shuningdek, intellektual mulk obyektlari mulk bo‘lishi mumkin.
Konstitutsiyaning 55-moddasida umummilliy boyliklar ro‘yxati berilgan 
bo‘lib, unga ko‘ra, yer, yer osti boyliklari, suv, o‘simlik va hayvonot dunyosi 
hamda boshqa tabiiy zaxiralar umummilliy boylik hisoblanadi. Demak, ular 
xususiy mulk obyekti bo‘la olmaydi. Qolgan barcha mulklar xususiy mulk bo‘lishi 
mumkin. Ommaviy mulk obyektlari Fuqarolik kodeksining 214-moddasida 
yanada aniqroq, kengroq mustahkam lab qo‘yilgan. Kodeksning 207-moddasiga 
asosan, xususiy mulk huquqi shaxsning qonun hujjatlariga muvofiq tarzda 
qo‘lga kiritgan mol-mulkka egalik qilish, undan foydalanish va uni tasarruf 
etish huquqidir. Xususiy mulk obyektlari chegaralangan, lekin kodeksning shu 
moddasida uning miqdori va qiymati cheklanmasligi belgilab