O 'z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L iy va o 'r t a m a X s u s

Jadvalning davomi
f).
Yassi
b o ' l a k l a r n i
k o n s t r u k s i -
v a la s h
I x t i r o c h i k o n s t r u k t o r r e s p u b l i k a
i x t i r o c h i l a r v a r a t s i o n a l i z a t o r l a r
j a m i y a t i n i n g a ’z o s i b i l a n u c h r a s h u v -
n i t a s h k i l e ti s h . T e x n i k q u r i l m a
b o ‘l a k l a r i n i o q i l o n a j o y l a s h t i r i s h -
n i n g a h a m i y a t i t o ' g ' r i s i d a h i k o v a
Yass i s h a k l l a r z a g a t o v k a l a r i t e r m a -
s i d a n y assi m o d e l l a r y i g ' i s h b o y i c h a
« K i m t e z r o q y i g ' a d i » o ' y i n i
U c h r a s h u v ,
s u h b a t
6.
H a j m i
k a t t a b o ' l g a n
b u y u m l a r n i
k o n s t r u k s i -
v a la s h
O d d i v g e o m e t r i k j i s m l a r d a n i b o r a t
b u y u m l a r n i k o n s t r u k s i y a l a s h
c h o g ' i d a k o n s t r u k t o r n i n g ijo d iy
ish b o s q i c h l a r i . « K o n s t r u k t o r l a r »
f i l m i n i n a m o y i s h q ilis h .
T u r li s h a k l d a g i k a t t a h a j m l i m a h -
s u l o t ( z a g o t o v k a ) l a r d a n i s h l a n g a n
t r a n s p o r t m a s h i n a l a r i m o d e l l a r i n i
y i g ' i s h o ' y i n i
G a p i r i b b e r i s h ,
s u h b a t , n a m o ­
y is h q i li s h
7.
T e x n i k m o ­
d e l l a s h t i r i s h
K o n s t r u k s i y a l a s h m a j b u r i y t a r k i b i y
q i s m i s i f a t i d a m o d e l l a s h t i r i s h n i n g
a h a m i y a t i . M o d e l l a r d a i l m i y -
t a d q i q o t l a r d a n f o y d a l a n i s h . T o ' g a r a k
m a s h g ' u l o t l a r i d a t a y y o r l a n g a n va 
t u r l i m a q s a d l a r d a i s h l a t i l a d i g a n
m o d e l l a r n i n a m o y i s h q i li s h
S u h b a t , n a m o ­
y is h q i li s h
T e x n i k
o ' y i n l a r ,
a t r a k s i o n l a r
« O t a - o n a l a r i n g i z n i n g k a s b l a r i »
m a v z u s i d a s u h b a t h a m d a o t a - o n a l a r
i s h l a v d i g a n u s k u n a l a r va a s b o b l a r -
n i n g m o d e l l a r i n i n a m o y i s h q i li s h .
A n a s h u n d a y t o p s h i r i q l a r b i la n
o ' y i n l a r t a s h k i l q i li s h
9.
Y a k u n l o v c h i
m a s h g ' u l o t l a r
T o ' g a r a k i s h l a r i n i n g k o ' r g a z m a s i n i
t a s h k i l q i l i s h va u n g a e k s p o n a t -
l a r t a y y o r l a s h . Y ozgi t a ' t i l d a v r i d a
k a s b g a y o ' n a l t i r i s h g a oid m a t e r i a l ­
l a r n i y i g ' i s h g a d o i r t o p s h i r i q l a r n i
t a q s i m l a s h
llg'or p ed ag og ik a fani s h un ga asosl anadiki , t o' gar ak la rd a b e ri ­
ladigan u m u m i y m a ’l u mo t l a r h ec h q a c h o n b i r d a n- b ir m a q s a d sari
316

---

bo' l ma y, balki k eyinc ha li k y o s h la r ni n g m e h n a t t a ’limiga o' tishi 
u c h u n vosita bo' lib keladi.
Yosh avlodni kasb tan la sh ga yo' naltirish davlat t iz imi da m a k ­
t ab yetakchi b o ' g ' i n hi sobl anadi. M a k t a b o' quvc hi la rda kasbga 
qiziqish uyg' otishda va bi ti ruvchi lar ni kasbni ongli ravishda t a n ­
lashga t ayyorlashda asosiy t ay a nc h nuqtasidir. Qiziqish, m o yi l­
lik, qobiliyat, p ol it exni k bi li m va m a h o r a t kabi shaxsiy fazilatlar 
o 'qu vc h il a rn i kasbni o'zlari t an l a sh i ga faol u ndovchi sababdir.
Faoliyat m u a y y a n sababl ar mavj ud bo' lg an chog' da vu- 
j u d g a keladi. Ijobiy vajlar faoliyat vujudga keli shini ng maj buriy 
sharti bo'lib, shu tufayli kasbiy yo' nali sh shakll anadi . Kasbga 
yo'nalt iri shga kasb t a nl a sh vajlarini i lmiy bos hqa ri sh tizimi, 
yos hl ar ni b oz or iqtisodiyotida k i chi k mutaxassislarga bo' lgan ta- 
lab-ehtiyojini hisobga olib, ongli ravishda kasb tan la sh ga t ay yo r­
lash deb q a r a l m o q d a .
M e h n a t t a' l imi o ' qu v chi la rn i turli k as bla rning xususiyatlari, 
u l a r d a n birini to'g'ri t a nl a sh shartlari to' g'risida b i li ml a r n i n g
m u a y y a n maj mua si bilan qurol la nt iri shn i ; u lar da kasbiy va ij­
t imoiy faoliyatning ha r xil turl ari ga ijobiy m u n o s a b a t d a bo'lish 
hissini tarbi yal ashni ; asosli kasbiy s ha kl la nt ir is hni ( j ami ya tn in g 
ijtimoiy-iqtisodiy t al ab -eht iyoj lar ini va s ha xs ni ng psixofiziologik 
xususiyat larini a ngla sh a n a shu n i va tl ar n in g asosini t ashkil etadi) 
k o' zd a tutadi.
M e h n a t t a ’limisiz o 'q uv ch il ar ni kasblarni ongli ravishda t a n ­
lashga s ama ral i tayyorlash m u m k i n emas. A n a shu tarkibiy qi sm- 
n i n g ijtimoiy nuqtayi n a z a r d a n q a r a g a n d a ahami yat i s hun da ki , 
sh u tarkibiy qism tufayli kasbni t a n l a s h erkinligi doirasi kengayib 
boradi: yigit yoki qiz ishlab c hiqar is h va k as bl ar ni ng turli xil- 
l arini, m e h n a t s haroitlarini, u yoki bu kasbni qayerda o' rgani sh 
m u m k i n e ka nli gini va shu k abil arni q a n c h a l i k ko' p bilsa, u n i n g
kasb t an la s hi shu d a ra jad a ongli bo'ladi.
O' qi tuvchi o' z n a vbati da kasbiy a x borot ni , kasbiy t arg' i botni va 
kasbiy t ashvi qotni o' z ichiga oladi. Bu e le men t l ar h a m ichki j i h a t ­
d a n bir-biri bilan o ' z ar o bo g' l an g an di r. Bu l ar ni n g maqs adi b oz or
iqtisodiyot ini ng e ng o m m a v i y kasblari to' g' risida o' quvchilarga 
m u a y y a n m a ’l u mo t l a r be ri sh da n, a n a shu kasblarni egallash usul- 
lari va shart -shar oit lar i h aq i da ul ar ni x a b ar do r qili shdan, iqtisodiy 
m i n t a q a bozor iqtisodiyoti ayni vaqtda g'oyat katta ehtivoj seza- 
y ot gan k a s bl ar n in g ijtimoiy a h a m i y a t i n i targ' ib q ili shdan iborat.
317

---

M e h n a t n i n g hozirgi turlari g'oyat ko' p va xilma- xi l bo' lgan,
kuch ishlatish imkoni yat lari j u d a h a m kengayib borayot gan h o z ir ­
gi sharoi tda m e h n a t t a ’limi (kasbiy axborot ni , kasbiy targ' i botni ) 
to'g'ri yo'lga q o ' v m ay turib, yo s hl ar n in g to'g'ri kasb t an la sh i a n ­
cha qiyindir.