O 'z b e k ist o n respublikasi oliy va 0 ‘rta m a xsus t a ’lim vazirlig1

va h.k.);
3-tur masalaga - chiziqsiz matematik dasturlash usuli (N’yuton, kesish
usullari va h.k.);
4-tur masalaga - yaxlit ma:ematik dasturlash usullari;
5-tur masalaga - to‘r yoki dinamik usullar;
6-tur masalaga - qidiruvchi, ehtimoliy optimallashtirish usullari;
7-tur masalaga - o‘yinsimon qidiruvchi usullar;
8-tur masalaga - xususiy, evrikaviy usullar tatbiq etiladi.
K e ltirilg a n u s u lla rd a n m a sa la tu rig a q a r a b fo y d a la n ila d i. 
Ekstremal
yechimga ega masala bir oz yengilroq, qolgan dasturlash usullari ma’lum

---

murakkablikka egadir. Bu usullar oliy o ‘quv yurtlarida «Oliy matematika» 
yoki «Iqtisodiy matematika» kurslarida optimallashtirish iqtisodiy m atema­
tika usullari sifatida o'rgatiladi.
M a s a l a n i y e c h i s h ( Y e ) .
Masala turiga qarab va tanlangan usuldan foy- 
dalanib natija olish mumkin. Shuni aytish zarurki, bir ko‘rinishda sodda 
tuyulgan optimallashtirish masalalarining nom a’lumlari soni 1, 2, 3 va 4 
boMganida ularni qoMda hisoblash mumkin, undan ko‘p bo‘lsa komppyuter- 
da hisoblanadi. Har bir hisoblash mashinasida yuqorida qayd qilingan us- 
ullarning ba’zilari bor, ulardan keng foydalanilsa b o ‘ladi. Buning uchun 
qiymat - axborotni mashinaga bilib kiritilsa bas. Mashinada eng optimal 
yechimni qisqa vaqtda (aksariyat 
1
minutdan kam vaqtda) olsa boMadi. 
Shunga e ’tibor berish Iozimki, cheklov shartlarini o ‘zgartirib optimal yechim­
ni u yoki bu ko‘rinishda o‘zgartirish mumkin.
Y e c h i m q a b u l q i li s h Y e T .
B a’zida masalaning yechimi matematik shart- 
larni qanoatlantirsada, ammo masala mohiyatiga mos kelmasligi mumkin. 
Bu holda masala modeliga aniqlik kiritish lozim boMadi. Masalan, mah- 
sulot chiqazish yoki kerakli miqdorda texnika yoki insonni jalb qilishdagi 
yechimni aniqlash jarayonida yechim JSf = 13,7 kabi kasrli son chiqishi 
yoki 
X
= - 7 , 2 ga teng manfiy yechim chiqishi mumkin. MaMumki, mah- 
sulot misol uchun konstruksiya, texnika va odamlar soni faqat yaxlit sonlar 
orqali, musbat qiymatga ega boMadi. Kasrli yechim, yoki manfiy yechim 
holatlariga tushmaslik uchun masala yechimi chuqur tahlil qilinadi, lozim 
boMsa masala modeliga