O 'z b e k ist o n respublikasi oliy va 0 ‘rta m a xsus t a ’lim vazirlig1

uning ekstremal (max, min) qiymatini aniqlash masalaning maqsadi deb
yuritiladi va u quyidagicha belgilanadi:
C ( X ) -  min, - iqtisod; yoki
Z )(X )-m ax, - daromad.
Ammo ekstremal qiymatga erishish qiyin, chunki real hayot, imkoniyat
va sharoit chegaralangan boMgani uchun masalaga qo‘yilgan cheklov
shartlari tenglik va tengsizlik kabi ko‘rinishda kiritiladi, masalan:
^ a i X i + Ы >C\
X e C l
Y ,a iX i + b2>C2
X > 0 ,
bu yerda: a, b, с - berilgan koeffitsientlar; X - noma’lum, aniqlanishi shart
boMgan parametr.
Bu cheklov shartlari masalaning mavjud doirasini, sohasini (to‘plamini)
bildiradi. Shuning uchun masalaning matematik modeli umumiy ko‘rinishda
quyidagi (14.1) ko‘rinishga ega boMadi:
C( X ) = (c\* x\ + c2* x2 + ... + cn* x ) ----- »min , 
(14.1)
У" aiXi + hi
aiXi + Ь2> C2
X > 0, ya’ni X  e flv
Buni C(,Y) ning eng kichik qiymatini belgilaydigan flv chegara ichi­
da topilsin, deb tushuniladi. Shunday matematik modellarga keltirilishi
mumkin boMgan masalalar matematik dasturlash masalasi deb yuritiladi.

---

Masalaning matematik ifodasiga va qo‘yilgan maqsadga karab turli
matematik optimal masalalar mavjud (14.2-rasm), yechish usuli masala­
ning turiga bog'liq.
Y ech ish u su lin i (UT) ta n la s h . 
Masalaning turiga, murakkabligiga qa-
rab yechish usuli belgilanadi. Masala quyidagi turlarga bo'linishi mumkin:
Masalaning turiga qarab shunga mos usullar tanlanadi. Masalan:
1-tur masalaga - ekstremal yechimli masalalar usuli;
2- tur masalaga - chiziqli matematik dasturlash usuli (Simpleks, Jordan