nisbatan idrok qilish deb
ataladi. A garda harakatlanayotgan j is m hech qanday narsa
bilan t a q q o s la n m a s d a n id rok q ilin s a , b u k o ‘rinishdagi
harakat
nisbat berilmay idrok qilish deyiladi. Fazoni idrok
qilish — voqelikdagi narsa va hodisalarn in g fazoda egallagan
o ‘rnini, shaklini, miqdorini va b ir-birig a nisbatan m u n o -
sabatlarini bilish jarayonining shaklidir. Voqelikni idrok
qilish orqali inson borliq t o ‘g ‘risida, u n in g xususiyatlari,
hajmi, masofasi (ich tomoni, c h u q u riig i) yuzasidan m uay-
yan m a ’l u m o t la r , xossalar, a x b o r o t l a r t o ‘plash, u larn i
farqlash im koniyatigaegabo‘ladi. Id ro k n in g h a ru c h a la s h a k li
y ordam ida du n yon i bilish jarayoni a m a lg a oshadi, verbal va
noverbal h o l a t la r bilan bev o sita v a bilvosita y o ‘l b ila n
m uayyan ob raz lar (timsollar, tavsiyalar) mujassamlashadi,
natijada yaxlit in ’ikos etish holati y u z a g a keladi, bilishga
oid m ahsullar t o ‘planadi.
Idrok ja ra y o n id a uning fe n o m e n la ri (yu n o n ch a
„phai- n o m en o n “ — noyob, g ‘a y rio d a ü y h o la t d e g a n m a 'n o n i
anglatadi) m uayyan hodisalarni aks e ttirishda ishtirok etadi,
in’ikosning turlicha aniqlikda n a m o y o n b o l is h i mumkinligi
t o ‘g ‘risida m a ’Iumot beradi. Ular j a h o n psixologiyasi fanida
g a i l u t s i n a t s i y a ( l o t i n c h a
„ h a llu c in f tio “ —
a la h la s h , bosinqirash, valdirash, ya 'ni y o ‘q narsalarning ko ‘rinishi, eshitilishi, sezilishi degan m a 'nolarni anglatadi ), illuziya
(lo tin c h a
,,illu s io 4, — xato, adash ish , yanglishish de ga n
m a ’noni bildiradi), attraksiya (fransuzclia
