to kg ‘risida xilm a-xil (K rech m er, S held on va b oshqalarning) qarashlar mavjud. Aksariyat p sixologlarning e ’tir o f etish la- richa, o rgan izm n in g nasliy xususiyatlari xarakter xislat- larining paydo b o lish id a g i shartlaridan biri h isob lan adi, xolos. M a’lum ki xarakter xususiyatlari irsiyatn ing biologik qonuniyatlari bilan em as, balki ijtim oiy q on u n iya tlari bilan tavsiflanadi. U shbu m asalani irsiyatga b og'la b tushuntirish g o m o z ig o t eg iza k la rn i o 4rganish orq ali in k o r q ilin a d i, 175
ch u n k i ularning nasliy xususiyatlari aynan bir xildir. U lar tem p era m e n t xususiyatlariga ko'ra tubdan o'xshash b o'lsa - lar-d a, a m m o xarakter xislatlariga k o ‘ra bir-biridan keskin farq qiladilar. Shuning uchun xarakter shaxsning turm ush s h a r o itig a b o g 'liq lig in i: a) u n in g fiz io lo g ik a so si ham ; b) tash q i taassurotlar tizim i tufayli vujudga keladigan shartli reflek torn ing funksional holati ham tasdiqlaydi. X arakter tarkib topishi m uayyan qonuniyatlar ta ’sirida am alga o sh ad i. Xarakterning har bir xususiyati shaxsning m unosabatlariga b og‘liq boMib, ular, o ‘z navbatida, ijtim oiy m u n o sa b a tla r b ilan b elgilan ad i. N a sliy xususiyatlari bir xil b o lg a n egizaklarda, turlicha ijtim oiy m uhitda xarakter xislatlari har xil shakllanadi. Shu sababdan, ijtim oiy tu zu m - ni ta v s iflo v c h i keng ijtim o iy m u n o sa b a tla r, sh a x sn in g ijtim o iy tip ik xususiyatlarinigina em a s, balki xarakterning in d ivid u al xususiyatlari tarkib top ishiga ham katta ta’sir o 'tk aza d i. Ijtim oiy m unosabatlarga bevosita yoki bilvosita
