qobiliyatlari, malakalarini rivojlantirishda
tarbiya muhim ahami-
yatga ega ekanligini ta’kidlaydi.
Klassik falsafaning insonshunoslik an’analarini shakllantirishda
va rivojlantirishda nemis faylasuflari Immanuil Kant,
Iogann
Fixte, Fridrix Shelling, Vilgelm Gegel, Lyudvig Feyerbaxlar-
ning xizmatlari katta bo‘ldi.
Nemis klassik falsafa maktabining asoschisi Immanuil Kant1
inson — tabiatning bo'lagi, moddiy va ma’naviy
xislatlarga ega
bo'lgan ushbu mavjudot Xudoning yerdagi oliy ne’matidir, in
son zoti — ilohiy karomatning mahsuli, degan diniy ta’limotga
qarshi chiqib, organik va anoiganik tabiat rivojlanishi haqidagi
g‘oyani olg‘a surdi. Inson irqlarining tabiiy
kelib chiqishi haqidagi
qoidani qo‘llab-quwatladi.
Kant inson borlig'ini, uning mohiyatini tushuntirib berishga
harakat qildi. Inson faoliyatining turli-tuman murakkab qir-
ralarini o‘rganishga butun umrini baxshida etdi. Inson borlig'ini
o'rganish bilishning asosiy obyekti bo‘lmog‘i zarur, deb qaradi.
0 ‘zining «Antropologiya» nomli asarida yozganidek: «Bilish,
qo‘llash mumkin bo'lgan olamdagi eng asosiy predmet — bu
insondir, chunki u o‘zi uchun o‘zining so'nggi maqsadidir»2.
Kantning
fikricha, insonga qandaydir maqsadga erishish vositasi
sifatida qarab bo‘lmaydi. Bunday fikrni o'rtaga tashlagan muta-
fakkir,
inson shaxsi, eng awalo, o‘zini o‘zi qadrlay bilishi
darkorligini ham alohida qayd etadi.
Kantning inson to ‘g‘risidagi ta’limoti
mohiyatini fahmlab
olmoq uchun ikki yirik masala yechimiga e’tibor bermoq lozim.
Birinchidan, Kantning ta’kidlashicha, bola qachon o‘zini «Men»
deb bo‘rttirib ko‘rsata boshlasa («Men o‘zim qilaman»), u o‘sha
kundan boshlab shaxs bo‘la boshlaydi. Boshqacha aytganimizda,
o'zini o ‘zi anglashning dastlabki belgilarining paydo bo'lishi —
Dostları ilə paylaş: 
