O ’zbekiston respublikasi oliy va o ’rta maxsus ta'lim vazirligi nizomiy nomli toshkent davlat pedagogika universiteti

4. Maktabgachayoshidagi bolalarga ta'lim
berishning о ’ziga hosUgi
Ta’lim - maktabgacha yoshdagi bolaning bilish kobiliyatlarining muntazam -
rejali ravishda rivojiantirib borish, MTMning talim- tarbiya dasturida belgilangan 
eng oddiy bilimlar sistemasi bilan qurollantirish, malaka va ko'nikmalarni 
shakllantirishdan iborat. Maktabgacha tarbiya yoshdagi bolalarga akiiy tarbiya 
berishjla ta'lim etakchi rol o’ynaydi. CHunki u ta'lim jarayonida akiiy tarbiyaga doir
53

---

hamma masalalar hal etiladi. Ta'lim — bolalarga izchillik bilan bilim berishni, bu 
bilimlarni aniqiash va sistemalashtirishni, bilish jarayonlarini, tafakkur faolligini 
rivojlantirishni nazarda tutadi.
Ta'lim kuzatuvchanlik, qiziquvchanlik va aqining singchkovlik, ziyraklik, 
tanqidiyiik kabi sifatlarni rivojlantiiishga yordam beradi. Ta'lim jismoniy, estetik va 
mehnat tarbiyasini muvaffaqiyalli amalga oshirish uchun ham zarurdir. MTMda 
bolalarga madaniy - gigienik ko'nikmalar, asosiy harakatlar o ’rgatiladi, ular madaniy 
ahloqiy qoidalarini o’zlashtirib oladilar.
Ta'lim jarayonida bolalarda o'quv faoliyatlari asoslari hosil qilinadi, ularni 
maktabda muvaffaqiyalli o’qish uchun muhim shart-sharoitlar yaratiladi. Ta'Iimni 
ikki yul bilan amalga oshirish maqsadga muvofiqdir:
Bolalarga ta'lim berish jarayonida tarbiyachi har xil metodlardan, usullardan 
foydalanish;
Ko'rgazmali
Og’zaki
Amaliy
O’yin metodlari
Kuzatish
Tushunish
Mashq
Didaktik o’yinlar
Ko’rsatish
Hikoya kilish
Mustakil ish
Harakatli uyinlar
TV dan 
foydalanish
So’zlab berish
Oddiy tajriba
Maehqli uyinlar
O’kib berish
Intsenirovkalar
Suhbat
Kundalik axborot
54

---

Kmalish metodi.
Bolalarni tevarak atrof bilan tanishtirish imkonini beradi. 
Bunda bolalar ko'rish, eshitish, sezish idroklari orqali bilimlarni egallash 
imkoniyatiga ega bo'ladilar. Bu esa asosan yangi bilim berishda qo’llaniladi.
Kuzatish - bolalarning narsa, voqealarning ma'lum maqsadi bilan rejali idrok 
etishidir. Kuzatish metodi ma'lum ob'ektiarni kuzatishda etakchi o'rinni egallaydi.
Namoyish etish metodi.
Bu metod tarbiyachi bolalarga narsani o'zini yoki 
tasvirini ko'rsatadi. Bu bevosita ko'rib bo’lmaydigan narsalar (boshqa tabiy zonadagi 
hayvonlar. o'simliklar, kishilar hayoti bilan) qo'llaniladi.
Hikoya qilib berish - materiaini aniq, obrazli, ta'sirchan bayon qilish. O rta 
guruhdan boshlab badiiy asarlarni ifodali o’qib berish.
Suhbat metodi.
3-4 yoshli bolalar bilan o’tkazilmaydi. 4-5 yoshli bolalar ЬУап 
ham qisqa suhbat o’tkaziladi. 6 yoshdani boshlab suhbat mustaqil mashg'ulot sifatida 
o'tkaziladi.