O ’zbekiston respublikasi oliy va o ’rta maxsus ta'lim vazirligi nizomiy nomli toshkent davlat pedagogika universiteti

2. 
Maktabgacha yoshdagi bolalarni jismoniy tarbiyalash mazmuni va
vazifalari.
Bolaning biologik rivojianishi jarayonini tabiiy fanlar majmui o’rganadi, 
ularning asosini l.M.Sechenov, I.P.Pavlov, va ular izdoshlarining organizm va muhit 
birligi, organizmning yaxiitligi va uning hayotiy faoliyatida markaziy asab 
sistemasining tartibga soluvchilik roli haqidagi ta'limoti tashkil etadi.
Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalar organizmining o’ziga xos tomoni shundaki, u 
juda tez o’sadi va rivojianadi. SHu bilan birga organizm funktsiyalari va 
sistemalarining shakllanishi hali tugallanmagan bo’ladi, shunga ko’ra u tez 
jarohatlanadi. SHuning uchun bolalarga jismoniy tarbiya berishda quyidagilar 
birinchi darajali vazifalar hisoblanadi:
37

---

Birinchi darajali 
vazifalar
t -
N'
1. Sog'lomlashtiruvchi 
vazifalar.
2. Ta'Iimiy 
vazifalar.
3. Tarbiyaviy 
vazifalar.
Sog’lomlashtiruvchi vazifalar. 
Bolalar sog'lig'ini mustahkamlash, 
organizmning shaki va funktsiyalarini uyg’un rivojiantirish, ish qobiliyatini oshirish. 
har xil tashqi ta'sirlarga chidamliligini kuchaytirish, uzoq umr ko’rishini ta'minlash.
Ta'Iimiy vazifalar. 
Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarga xos boMgan o4a 
qabul qiluvchanlikni. sharoilning o'zgarishiga engil moslashish qobiliyati bir qator 
ta'Iimiy vazifalarni amamalga oshirish imkoniyatini yaraladi, chunonchi: kerakli 
ko'nikma va malakalarni shakllanlirish, jismoniy sifatlar (chaqqonlik, kuchlilik. 
chidamlilik, tezkorlik. egiluvchanlik, muvozanat, ko’z bilan chamalash)ni o ’stirish. 
to’g'ri qaddi - qomat, gigiena ko’nikmalarmi tarbiyalash, jismoniy tarbiya haqidagi 
bilimlarni o'zlashtirish.
Boladagi harakat ko’nikmalari (emaklash, yurish, yugurish, velosipedda uchish va 
h.k) nisbatan engil shakllanadi va ular bolaning muhit bilan aloqasini osonlashtiradi. 
Bola chanada uchayotib qor, shamolning, suvda suzayotib suvning xossalari bilan 
tanishadi. Jismoniy mashqiar, gigiena malakalarini egallash bilan bog’liq bo’l^an 
dastlabki bilimlar shakllantiriladi.
Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarga mashg’ulotlarning foydasi, jisnioniy 
mashqlarning ahamiyati va texnikasi, ularni o’tkazish metodikasi haqidagi, harakatli 
o'yinlar va hokazolar haqidagi tushuncha va bilimlarni berish muhimdir.
Bolalar gavda qismlarining nomini, harakat yo’nalishi (yuqoriga, pastga, oldinga, 
orqaga, o'ngga, chapga), to'la aylanish, fizkultura asboblarining nomi va qay 
maqsadda ishlatilishi, ularni asrash va tutish, kiyim - kechak va poyafzalga qarash 
qoidasini bilishlari kerak.
Jismoniy mashqiar bilan shug’ullanish jarayonida bolada tabiat hodisalari, ijtimoiy 
hayot, hayvonlar, qushlar, hasharotlar haqidagi bilimlarni mustahkamlash zarur.