O ’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo

IJTIMOIY PSIXOLOGIYANING UCH NAZARIY MANBAI 

XIX asrning  oxiri XX asr boshlarida fanda uch nazariya paydo buldiki, ular hakli ravishda 

ijtimoiy  psixologiyani  mustakil  ilmiy  yunalish  sifatida  shakllanishiga  o`zlarining  munosib 

hissalarini qo`shdilar. Bu uch nazariyani birlashtirib turgan shu narsa ediki, ularning har biri 

mustakil  tarzda  shaxs  bilan  jamiyat  munosabatini  ilmiy  asoslar  bilan  tushuntirishga 

urinadilar.  

---

 

16 

 

 

 Xalq  Xalq 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.5- sxema. 

         Xalqlar  psixologiyasi  ijtimoiy  psixologik  nazariya  sifatida  XIX  asrning  o`rtalarida 

Germaniyada  shakllandi.  Undagi  asosiy  nazariya  fikr  shundan  iborat  ediki,  ayrim 

individlardan  yuqori  turadigan  rux  mavjud  bo`lib,  bu  rux  o`zidan  ham  yuqori  turadigan 

ilmiy  yaxlitlikka  buysunadi.  Bu  ilohiy  yaxlitlik  xalq  yoki  millatdir.  Ayrim  individlar  ana 

shu  yaxlitliklarning  bo`laklari  bo`lib,  ular  shu  ruxga  buysunadilar.  Ya

’ni,  shaxs  bilan 

jamiyat o`rtasidagi qarama-qarshilik muammosi jamiyat foydasiga hal qilinadi. 

         Xalqlar  psixologiyasining  tarixiy-mafkuraviy  asosi  bo`lib  Gegel  falsafasi  va  nemis 

romantizmi xizmat qilgan, deyish  mumkin.  Chunki  Gegeldagi "individdan  yuqori turuvchi 

rux" g`oyasi xalqlar psixologiyasi jonkuyarlari tomonidan tulaligicha qabul qilindi.  

         "Xalqlar  psixologiyasi"  iborasi  birinchi  marta  faylasuf  M.  Latsarus  (1824-1903) 

hamda            tilshunos  G.  Shteyntal

’ (1833-1893) asarlarida ishlatildi. Ular birgalikda chop 

etgan  "Xalqlar  psixologiyasi  to`g`risida  kirish  so`zi"  kitobida  shunday  fikrlarni  ilgari 

suradilar:  

 

 Usha  kitobda  mualliflar  shaxs  bilan  jamiyat  munosabati  xususida  quyidagi  mulohazalarni 

bayon etadilar: