Ochko‘z bo‘ri

Qalam va sichqon
Bir bor ekan, bir yo‘q ekan. Oddiygina bir qalam bo‘lgan ekan. Bir kuni uning egasi Valijon qalamini stol ustida unitib qoldiribdi. Paytdan foydalangan sichqoncha inidan chiqib qalamni tishlab olib qochmoqchi bo‘libdi.
— Iltimos, meni qo‘yib yubor — deb yalinibdi Qalam. — Meni nima qilmoqchisan? Yog‘ochdan yasalgan bo‘lsam, meni yeb bo‘lmaydi.
— Tishlarim qichishayapti, shuning uchun seni g‘ajimoqchiman, — debdi Sichqoncha va qalamni qattiq tishlab olibdi.
— O‘g‘riyapti, — deb baqiribdi Qalam. Men chizishni juda yaxshi ko‘raman. Maylimi so‘nggi bor rasm chizsam? — debdi Qalam.
Sichqon rozi bo‘libdi. Qalam zo‘rg‘a nafasini rostlab oppoq varaqqa kattagina aylana chizibdi.
— Bu nima? Pishloqmi? — deb so‘rabdi Sichqoncha.
— Bo‘lishi mumkin, — debdi bosiqlik bilan Qalam va chizishda davom etibdi.
Avval yuzini keyin esa quloqlari va katta-katta ko‘zlarini chizibdi.
— Axir, bu mushuk-ku! Yo‘q bo‘ldi, chizma, iltimos, — deb Sichqon yugurgancha iniga qochib ketibdi.
— Ha, bu haqiqiy mushuk, — deb baqairibdi Qalam.
Shundan buyon Sichqoncha inidan tashqariga chiqmaydigan bo‘libdi. Valijonning qalami esa hali sog‘-omon, faqat ozgina kichraygan, xolos.

Toshbaqaning hikoyasi

Dushanba og‘ir kun deganlari to‘g‘ri ekan. Bugun havo shunaqayam isib berdiki, nafas olsang, xuddi cho‘g‘ yutayotgandek boֲ‘lasan. Hali hech qancha yo‘l yurganim yo‘g‘-u, sillam qurib, tomog‘im qaqrab ketdi. Odamlarning bolalariga maza-da. Ular bunaqa paytda salqin joyni topvolishib, muzdek sharbat ichib o‘tirishadi, yo bo‘lmasa, burunlarini tortib-tortib, muzqaymoq yalashadi. Umuman, toshbaqa bo‘lib ming yil sudralgandan ko‘ra, odam bo‘lib yuz yilgina yashagan ma‘qul ekan. Sezib turibman, shunchalik holing bor ekan, safarga chiqishni senga kim qo‘yibdi, deb o‘ylayapsiz. Ho‘ bo‘yterakni ko‘ryapsizmi? O‘sha tomonda bitta xolam bor. Xolamning kenja chevarasi qadrdon oshnam. Kelasi dushanbada o‘sha kichkintoy o֥‘rtog‘im bir yuz o‘n yoshga to‘ladi. Uni tabriklagani ketyapman. Nega menga bunaqa qaraysiz? Bir hafta oldin yo‘lga chiqqanimdan hayron bo‘lyapsiz shekilli? Nima, men ayg‘irmidimki, oyog‘imga taqa qoqvolib, tosh yo‘ldan shaqira-shuqur chopib ketsam? Orqamdan it quvlasayam bo‘lgan-bitganim shu. Ana xolos, gap bilan bo‘lib qumloqqa chiqib qolibman-ku. Hammadan ham anavi do‘nglikka to‘g‘ri kelib qolganimni ko‘rmaysizmi? Ishlar chatoq endi. Bunaqa do‘nglardan ko‘p pand yeganman. O‘lib-tirilib tepaga chiqdim deganingda bir sirg‘anasan-u o‘zingni yana pastda ko‘rasan. …Umringda birovga yaxshilik qilganmisan, do‘stim? Malol kelmasa, meni do‘ppingga solib ana shu do‘ngdan o‘tkazib qo‘ygin. Nima bo‘lgandayam, yaxshi niyat bilan yo‘lga chiqqanman, ziyofatdan quruq qolmayin tag‘in.

Sovg’a

Puchuqvoy hech qachon birovdan xat olmagan va birovga ham yozmagan. Xat tashuvchi qarg‘avoy unga konvertni tutqazganida hayron bo‘ldi. Maktubni shosha pisha ochib qarasa, bolalikdagi do‘sti Baroqvoydan ekan. “Hurmatli do‘stim Puchuqvoy! Seni judayam sog‘indim. Seni uyimga mehmonga taklif qilaman”, deb yozilgan ekan. Puchuqvoy nima qilarini bilmay qoldi. Axir shaharga borish tugul qishlog‘ini ham tuzukroq bilmas edi-da. Nima bo‘lsa bo‘ldi deb, yo‘lga tushdi.“Ziyofat bo‘lsa, bir-biridan mazali taomlar bo‘lishi tayin”, degan o‘y uni orziqtirib yubordi. Shaharga kelsa, hammayoq o‘zgacha, u yashaydigan qishloqdan butunlay farq qiladi.Bir amallab Baroqvoyni uyini topdi. Baroqni avvaliga tanimadi. U juda chiroyli, oq, qora rangli yungi va ikki yuzidagi kulrang yanog‘i o‘ziga juda yarashgan. Baroqvoy Puchuqvoyni darrov tanidi. Chunki u xali ham o‘sha-o‘sha o‘zgarmagan. Uning ko‘rinishi hozirgina pala partish ovqatlangan yosh bolani eslatardi. Baroqvoy esa do‘stini uyiga taklif qildi. Hamma yoqqa hayrat nigohini o‘qlagan Puchuqning diqqatini devordagi bir buyum tortdi. Avvaliga qo‘rqib ketdi, sekin qo‘l tekkazib ko‘rib: “Nahot egizagim bo‘lsa”, deb o‘yladi. Axir, bu oyna-ku, bunda o‘z aksing ko‘rinadi xolos, dedi kulib Baroqvoy. Oynada o‘z aksini ko‘rganini bilgan Puchuqvoy uyalib ketdi. Ikki do‘st maza qilib mehmondorchilik qilishdi. Puchuqvoy uyiga otlanganida Baroqvoy unga chiroyli oyna sovg‘a qildi. Endi Puchuqning ham o‘z aksini ko‘rsatadigan “do‘sti” bor.