Odam anatomiyasi
Yüklə 10,25 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
KO’KRAK QAFASI SUYAKLARI
Qovurg’a Qovurg’a , costae (ras.36-39) 12 juft, - ingichka, har xil uzunlikdagi egilgan suyak plastinkasidan iborat bo’lib umurtqa pog’onasining yonboshida simmetrik joylashgan. Har bir qovurg’ada uzun suyak qismi, os costale, kalta tog’ay- qovurg’a tog’ayi, cartilage costalis, va ikki yakuniy qismi bo’ib ularning biri to’shga, ikkinchisi umurtqa pog’onasiga qaragan bo’ladi. Qovur’aning suyak qismi boshcha, bo’yin va tanaga ega. Qovurg’a boshchasi, caput costae , uning umurtqa tomondagi uchida joylashgan. Unda bo’g’im yuzasi- qovurg’a boshchasining bo’g’im yuzasi , facies articularis capitis costae , bor. Bu yuza II-X qovurg’alarda gorizontal o’tuvchi qovurg’a boshchasining qirrasi , crista copitis costae , bilan yuqorigi kchikroq va pastki kattaroq qisimlarga bo’linadi. Bu yuzalar umurtqalar orasidagi bo’g’im chuqurchalari bilan brikadi. Qovurg’a bo’yinchasi, collum costae, - qovurg’aning ingichka tumoloqlangan qismi bo’lib yuqorigi qismida qovurg’a bo’yinchasining qirrasi, crista colli costae , (I va XII qovurg’ada yo’q) joylashgan. 10 yuqorigi juftlik bo’yinchasini tanasiga o’tish chegarasida uncha katta bo’lmagan do’ngcha, tuberculum costae, bor bo’lib unda umurtqa ko’ndalang o’simtalarining bo’g’im yuzasi bilan brikuvchi-qovurg’a do’ngining bo’g’im yuzasi, facies articularis tuberculi costae , joylashgan. Qovurg’a bo’yinchasini orqa yuzasi va ko’ndalang o’simtaning orasida qovurg’a- ko’ndalang teshigi, foramen costotransversarum, hosil bo’ladi.(ras.44) Umurtqa tanasi, corpus costae , qovurg’a do’ngchasidan to uni to’sh suyagigacha bo’lgan oraliqda joylashgan bo’lib qovurg’aning eng uzun qismini tashkil qiladi. Qovurg’a do’mboqchasi dan sal o’tib qovurg’a tanasi kuchli egilib qovurg’a burchagi, angulus costae, ni hosil qilad. I qovurg’ada (ras.36) bu burchak qovurg’a do’mboqchasi yonida hosil bo’lib XI qovurg’aga tomon ular orasidagi masofa kengayib boradi (XII qovurg’ada burchak hosil bo’lmaydi). Qovurg’a tanasi butun yo’nalishi bo’ylab egilgan bo’ladi. Bu esa qovurg’ada ikkita, tashqi-do’ngroq, ichki- botiqroq yuzalarini ajiratishga imkon beradi. Qovurg’a tanasida ikkita tomon yuqorigi- yumaloroq, pastki-o’tkirroq qisimlari bor. Pastki tomonining ichki yuzasidan qovurg’a egatchasi, sulcus costae, joylshgan bo’lib (ras.37) bu egatchada qovurg’alararo arteriya, vena va nervlar o’tadi. Qovurg’a tanasining to’sh tomonidagi qismi qovurg’a tog’ayi bilan brikuvchi chuqurroq, yuzasi notekis bo’lgan yuzaga ega. Qovurg’a tog’ayi, cartilagines costales (ular xam 12 juft) qovurg’a tanasining davomi hisoblanadi. I dan VII qovurg’agacha ular uzunlashib boradi va to’sh suyagi bilan bevosita brikadi. Yuqorigi 7 juftlik - chin qovurg’a, costae verae , pastki 5 juftlik – soxta qovurg’a, costae spuriae, va oxirgi XI, XII qovrg’alar - tebranuvchi qovurg’a, costae fluitantes, deb ataladi. VIII, IX, X qovurg’alar to’sh suyagi bilan bevosita brikmaydi, lekin har biri o’zidan yuqorisidagi qovurg’a bilan brikadi. XI va XII qovurg’alar( bazan X) to’sh suyagiga yetib bormaydi va o’zining tog’ayi bilan qorin devori muskullari orasida erkin yotadi. Bir qancha hususiyatlariga ko’ra birinchi va oxirgi ikki qavurg’alar boshqalaridan ajiralib turadi. Birinchi qovurg’a, costa prima, (I) (ras.36, A) kalta, lekin boshqalardan kengroq bo’lib deyarli gorizontal joylashganligi uchun boshqa qovurg’alarning tashqi va ichki yuzalari unda yuqorigi va pastki yuzalar deb ataladi. Qovurg’a yuqorigi yuzasining oldingi qismida oldingi narvonsimon muskulning do’mboqchasi, tuberculum m. scalene anterioris (shu nomli muskul brikadigan joy). Do’mboqchadan orqa va tashqariroqdauncha chuqur bo’lmagan egatcha - o’mrov osti arteriyasining egatchasi, sulcus a. subclaviae, (bu yrda osha nomli arteriya, a.subclaviae yotadi.) bu egatchadan orqaroqda kichikroq g’adir-budur joy (o’rta narvonsimon muskul, m.scalenus medius) ning brikish joyi joylashgan. G’adir-budurlikning ichkari va oldingi qismida yaxshi ko’rinmaydigan o’mrovosti venasining egatchasi, silcus v. subclaviae, joylashadi. I qovurg’a boshchasining bo’g’im yuzasi qirra bilan ikkiga bo’linmagan, bo’yinchasi uzun va ingichka bo’lib, qovurg’a burchagi qovurg’a do’ngcha(bo’rtiqcha)siga yaqin joylashgan bo’ladi. Ikkinchi qovurg’a, costa secunda (II) (ras.36) tashqi yuzasida notekislik – oldingi narvonsimon muskulning g’adir buduri, tuberositas m.serrati anterioris (aytib o’tilgan muskulning tishi brikuvchi joy) joylashgan. O’n bir va o’n ikkinchi qovurg’alar, costa XI et costa XII (ras.39) boshcha yuzasi qirra bilan bo’linmagan bo’lib XI qovurg’ada burchak, bo’yincha, bo’rtiqcha va qovurg’a do’mboqchasi sust rivijlangan, XII qovurg’ada esa ular mavjud emas. Yüklə 10,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|