Odam genetikasi

fenotip
, moddiy irsiy om il­
lam ing y ig ‘indisini esa 
genotip
deb ataladi. M odomiki shunday 
ekan, u holda genetik sim vollardan foydalangan holda labi qalin 
va labi yupqa erkak va ayol organizm i, ularning nikohidan ho­
sil b o ‘lgan farzandlar ham da nevaralari haqida tubandagicha izoh 
berish mumkin.
fenotip 
P 
genotip 
gametalar
qalin labli 
AA 
A 
A
yupqa labli 
aa
a 
a
fenotip 
qalin labli 
qalin labli (begona erkak)
genotip 
A 
a
x 
A 
a
gametalar 
A 
a
A 
a
fenotip qalin labli qalin labli qalin labli 
yupqa labli (nevaralar) 
AA: 
A 
a:
A 
a:
F2 genotip
aa
K o‘rinib turibdiki, ilgari qayd qilinganidek, birinchi avlod du- 
ragaylaming barchasining labi qalin, fenotip jihatdan o ‘xshash. Du- 
ragaylaming ikkinchi avlodida fenotip b o‘yicha 3:1 nisbat olingan, 
boshqacha aytganda, tashqi belgilari bo‘yicha uch hissa qalin labli, 
bir hissa yupqa labli nevaralar tug‘ilgan.
Odamlaming ko‘pchiligida teri bug‘doy rang, b a’zilarida esa ta- 
moman oq-albinos bo‘ladi. Agar shunday erkak va ayol nikohlansa, 
ulaming farzandlarida bug‘doy rang, binobarin bug‘doy rang domi­
nant, oq rang retsessiv ekanligini k o ‘ramiz.
Xuddi shunday natija ko‘zi normal ko‘radigan odamlar bilan ko‘zi 
yaqinni yaxshi ko‘radigan odamlar nikohida ham kuzatiladi.
57

---

f en 
ko‘zi normal ko‘radigan 
ko‘zi yaqinni yaxshi ko‘radigan 
P 
gen 
aa 
AA
gam 
a 
A
fen 
k o ‘zi yaqinni yaxshi k o ‘radigan 
F, 
gen 
Aa
Agar shunday nikohdan tug‘ilgan boshqa-boshqa oilalaming 
o ‘g ‘il va qizlari o ‘zaro turmush qursalar, u holda birinchi tajribada- 
gi kabi tu g llg a n farzandlaming to‘rtdan uch qismi yaqinni yaxshi 
ko‘radigan, to ‘rtdan bir qismi normal ko‘radigan boladilar. Ulami 
genetik simvollar yordamida shunday izohlash mumkin:
fen ko‘zi yaqinni yaxshi ko‘radigan ko‘zi yaqinni yaxshi ko‘radigan 
Fj gen 
Aa 
Aa
gam 
A 
a 
A a
fen 
k o ‘zi yaqinni yaxshi ko‘radigan k o ‘zi normal ko‘radigan 
F2 
gen 
AA : A a : Aa : 
aa
Genetikada bir xil ota-ona organizmlarining chatishishidan hosil 
b o ig a n va kelgusida o ‘rganilayotgan belgi-xossalar bo‘yicha xilma- 
xillik bcrmaydigan organizmlami 
gomozigota,
har xil irsiyatga ega 
ota-ona organizmlarining chatishishidan olingan va kelgusida avlod- 
larda xilma-xillik beradiganlam i