8-rasm
.
Xromosoma tiplari: 1,6 - metotsentrik, 2 - submetotsentrik,
3 ,4 ,5 - akrotsentrik, 7 ,8 - akrotsentrik xromosoma у о ‘Idoshi bilan.
33
Uzunligiga qarab odam xromosomalari yettita A,B,C,D,E,F,Y gu
ruhga ajratiladi.
4-jadval
Xromosomalarnig hajmi va sentromeraning joylashishiga
qarab klassifikatsiyalanishi.
Xromosomalar
guruhi
Xromosomalar
kariotipdagi
raqami
Xromosomalar tavsifi
A (I)
1,2,3
1 va 3 metotsentrik, 2 yirik
submetotsentrik
В (II)
4,5
yirik submetotsentrik
С (III)
6-12 v aX (2 3 )
o‘rtacha submetotsentrik
D (IV)
13,14,15
o ‘rtacha akrotsentrik
E (V )
16,17,18
mayda metotsentrik yoki
submetotsentrik
F (VI)
19,20
nisbatan mayda metotsentrik
Y (VII)
21,22 va Y (23)
eng mayda akrotsentrik
A guruhiga kiruvchi xromosomalar uzunligi 11-8,3 mk, V gu-
ruhiniki o ‘rtacha 7,7 mk, S guruhiniki 7,2-5,7 mk, D guruhiniki
o ‘rtacha 4,2 mk, Ye guruhiniki 3,6-3,2 mk, F guruhiniki o ‘rtacha
2,9 mk va nihoyat Y guruhiniki o‘rtacha 2,3 mk ga teng. Binobarin
odamning eng yirik xromosomalar uzunligi eng maydalariga nisbatan
4 marotaba ziyoddir.
Har bir turga mansub organizmlarning diploid to‘plamli xromoso
malar soni, shakli va hajmining majmuasi
kariotip
deb ataladi. Xro
mosomalaming olcham i va sentromeriga qarab grafik holda joylashi-
shi xromosomalar
idiogrammasi
deyiladi (9-rasm). Barcha eukariot
organizmlar, shu jumladan odam xromosomalari yadro moddasi xro-
matindan iborat. Xromatin DNK va gistonlardan tuzilgan.
Xromatin ipining ba’zi qismlari yuqori darajada doimiy spirallash-
gan holatda b o iib , ulaming geteroxromatin qismi deb nomlanadi.
34
Geteroxromatin qismlari xromosomaning hamma joylarida uchrasa-
da sentromerda va uchki joylarida ko‘proq bo‘ladi. Xromosomaning
euxromatin qismi interfazada dispirallatsiyalashgan holatda bo‘lib, u
genetik jihatdan faol sanaladi.
Dostları ilə paylaş: |
