Odam genetikasi

Xromosomalaming tashqi tuzilishi. 
Odam xromosomala- 
rini oiganish XIX asming 80-yillarida boshlangan. Dastlab, Amolod 
so‘ng Flemming mikroskop ostida odam tana hujayralarida mitoz 
bo‘linishni kuzatdilar. Ulaming keltirilgan ma’lumotlariga binoan 
odam tana hujayralarida 46,47,48,49 tadan xromosomalar uchrashi 
mumkin. Biroq 1923-yilga kelib, Poynter, so‘ng boshqa olimlar odam 
somatik hujayralarida 48 ta xromosoma mavjud degan xulosaga keldi- 
lar. Bu xulosa fanda 1955-yilga qadar saqlanib qoldi. 1955-yili shved 
olimlari Tiyo va Levan xromosoma miqdori va tuzilishini o‘rganish 
usulini takomillashtirish tufayli odam tana hujayrasida 46 ta xromo­
soma borligi uzil-kesil isbotlandi. Shved olimlarining bu xulosasi 
boshqa olimlar tadqiqotlarida ham o ‘z tasdig‘ini topdi. Odam xro­
mosomalarining tashqi, ichki tuzilishini o‘rganishda XX asming 
60-75-yillarida AQSH, Angliya va Fransiyada b o iib o‘tgan 
sitoge­
netik konferensiyalzr
muhim ahamiyatga ega boidi.
Boshqa eukariot organizmlar singari odam xromosomalari uch tur- 
da boiadi: 1. Metotsentrik turda; sentromera xromosomaning marka- 
zida joylashganligi uchun, uning o‘ng va chap boiaklari teng boiadi.
2. Submetotsentrik turda; sentromera markazdan birmuncha chetda 
joylashgan boiadi. Shu sababli xromosomaning bir boiagi ikkinchi 
boiagiga nisbatan birmuncha uzunroq boiadi. 3. Akrotsentrik turda; 
sentromera xromosoma markazidan ancha uzoq, hatto chetidan o‘rin 
oladi. Sentromeraning olgan joyi xromosomaning birlamchi belbogi 
dab nomlanadi. Ikkilamchi belbogii xromosomalar ham uchraydi. Ik­
kilamchi belbog‘ bilan ajralgan joy yoidosh yoki 
satellit
deb ataladi.
VMM
t 
7 
3
* 
5 
6
7
S