larda bola hattoki, nobud ham bo‘ladi. Masalan, chaqaloq tug‘ilgach, xasta boigani uchun uning uzoq vaqt mobaynida kasalxonada qolishi ham onalik deprevatsiyasiga sabab bo‘- ladi. Bu orada unda onalik mehri uyg‘onmaydi, u yangi chaqaloqqa befarq bo‘lib qoladi. Buning oqibatlari qanchalik og‘ir bo‘lishi onaning yoshiga va ayriliqning muddatiga bog‘liq. Agar shunga o‘xshash holatni boshidan kechirgan ona juda yosh bo‘Isa, unda bolaning psixik taraqqiyotida jid- diy asoratlar qoladi, u o‘z xulq-atvorini nazorat qila olmay- digan, jizzaki, odamovi, jinoyatga, hattoki, o‘z joniga qasd qilishga ham moyilligi yuqori bo‘lib voyaga yetadi. Ona bolaning yonida bo‘la turib, undan yashirin tarzda voz kechgan holatda ham bolada nevrotik xususiyatlar rivoj- lanadi, ayniqsa, bola shaxslararo munosabatlarda no‘noq, urushqoq bo‘lib, qarorlar qabul qilishda qiynaladi, ijtimoiy- lashuv jarayoni nihoyatda murakkab kechadi. Ко‘rib tur- ganimizdek, onaning bolaga psixologik yaqinligi uning istiq- bolini, shakllanajak ijobiy fazilatlari, jamiyatdagi o‘mi va nufuzini belgilovchi muhim omildir. Otalik psixologiyasi onalik psixologiyasiga nisbatan kam o‘rganilgan soha. Otalar xulqini o‘rganish shuni ko‘rsatdiki, ular ham g‘amxo‘rlik va samimiylik jihatidan ayollardan kam emas, kerak bo‘lsa, ulardan ham mehribon bo‘lishlari mum- kin. Dastlab ota ham, ona ham bolaga nisbatan bir xil mehribonlik timsolida namoyon bo‘lgani uchun, ular o‘rtasi- dagi farqni chaqaloq deyarli his etmaydi. Bir yoshga to‘lgach, bola otasini alohida mustaqil shaxs sifatida idrok eta bosh- laydi, o‘zaro munosabatlar triada shakliga o‘tadi. Otasi va onasining o‘zaro munosabatlarini kuzatib, bola tobora ayrim
