72
OLGU SUNUMU
Akrep sokması sonucu kalp yetmezliği ve priapizm
Ali Karakuş
1
, Mustafa Şahan
2
,
Mustafa Kömür
3
, Hayri Levent Yılmaz
4
, Dinçer Yıldızbaş
5
1
Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Ana Bilim Dalı- Hatay
2
Elazığ Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Servisi -Elazığ
3
Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Nöroloji Servisi-Mersin
4
Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Acil Bilim Dalı- Adana
5
Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Yoğun Bakım Bilim Dalı- Adana
Özet
Akrep sokması vakaları, özellikle Çukurova
Bölgesi’nde sık karşılaşılan hasta grubundadır.
Bu tür vakalarda kalp yetmezliği ve priapizm
ender görülmektedir. Çalışmamızda akrep
sokması sonucu kalp yetmezliği ve priapizm
gelişen olgunun takip ve tedavi aşamalarını
incelemeyi amaçladık.
Anahtar kelimeler: Akrep Sokması, kalp
yetmezliği, priapizm
Yazımız 22–26 Mart 2010 tarihleri arasında Adana Hilton
Otel’de gerçekleştirilen
Uluslararası Katılımlı VII. Ulusal Çocuk Acil Tıp ve
Yoğun Bakım Kongresi’nde poster bildiri olarak
sunulmuştur.
Yazışma Adresi:
Yrd. Doç. Dr. Ali KARAKUŞ
Mustafa Kemal Üniversitesi Tayfur Ata Sökmen Tıp
Fakültesi Acil Tıp AD- Hatay
Telefon: 0.326.2291000-2602/
Cep Telefonu: 0.505.2540433
Faks: 03262455654
E-posta: drkarakus@yahoo.com
Heart Failure and Priapism due to Scorpion
Stings
Abstract
Cases of scorpion stings are common
especially in patients living in the Cukurova
region.
Heart failure and priapism rarely
occurs in these patients. The aim of the study
is to review the stages of follow up and
treatment of a case who develops heart failure
and priapism as a result of scorpion sting.
Key words: Scorpion stings, heart failure,
priapism
Çok değişik türleri bulunan akreplerin
dünyada en zehirli kabul edilen türü bal
renginde veya siyah olan centripoides
exicilicaudadır. Ülkemizde Güney ve
Güneydoğu Anadolu bölgelerinde Androctonus
Crassicauda ve
Leiurus quinquestriatus türleri
çoğunluktadır(1). Akrepler nörotoksinleriyle
sodyum kanallarını açar (uzamış aksiyon
potansiyeli), kalsiyum geçirgenliğini artırır
(asetil kolin alınımı artar) veya katekolamin
salınımını artırabilir. Klinik olarak;
karıncalanma, ağrı, karın ağrısı, solunum
zorluğu, istemsiz ekstremite hareketleri gibi
şikayetler ve eritem, nekroz, hipertansiyon,
T A D
Tıp Araştırmaları Dergisi: 2012: 10 (2): 72-74
Karakuş ve ark.
73
taşikardi, EKG de iskemi, nöbet ,hiperglisemi,
salivasyon artışı, akciğer ödemi, ARDS gibi çok
geniş yelpazedeki durumlar görülebilir.
Mortalite oranı çocuklarda % 5,2- 8,3
arasındadır
.
Epidemiyolojik özellikleri dünyanın
değişik bölgelerinde farklılıklar gösterdiğinden
çeşitli tedavi ve takip rejimleri önerilmektedir
(1).
Olgu
9 yaşında erkek hasta, ayak başparmağından
sarı renkli akrep sokması ve 10 dakika sonra
ağzından köpük gelmesi şikâyetleriyle acil
servise getirildi. Hastanın genel durumu orta,
şuuru açık, koopere idi. Tansiyonu 100/60
mmHg, nabzı 140/dk, kalp sesleri ritmik
taşikardik, akciğerde dinlemekle krepitan ralleri
mevcuttu. Ekstremiteleri soğuk, terleme,
sekresyon artışı ve priapizmi vardı. Akciğer
grafisi normal olan hastanın, EKG’sinde sinüs
taşikardisi görüldü.
Öyküsünde ve soy geçmişinde özellik
olmayan hastanın yapılan kan tahlili, idrar ve
kangazı tahlillerinde anormallik saptanmadı.
Acil servisde prazosin (0,03 mg/kg/dozdan)
başlanan hasta takip ve tedavi amaçlı çocuk
yoğun bakıma yatırıldı. 3. ve 6.saatte prazosin
tedavisi tekrarlandı. Ekstremiteleri ısınan
hastanın priapizmi düzeldi. Krepitan ralleri olan
ve ekokardiyografide ejeksiyon fraksiyonu
düşük saptanan hastaya dopamin ve dobutamin
10mcg/kg/dk’ dan başlandı. İkincigünde bu
tedavi, doz azaltılarak kesildi. Üçüncü.gün
yapılan ekokardiyografide kardiyak
fonksiyonları normal saptandı. Kontrol amaçlı
yapılan tetkiklerinde anormallik görülmeyen
hasta servise alındı. Servisteki 2 günlük
takibinin ardından 6.günde şifa ile taburcu
edilen hastanın poliklinik kontrollerinde
anormallik saptanmadı.
Akrep zehiri başta nörotoksinler, aglutininler,
lökositolizinler, koagulinler, lesitin ve
kolesterin olmak üzere birçok enzim
içermektedir. Akrep ısırmalarında lokal ya da
sistemik bulgular gelişebilir. Ağrı, parestezi,
hiperemi, kaşınma gibi lokal bulguların
yanında, kusma, hipersalivasyon, terleme,
priapism, el ve ayaklarda soğukluk, solukluk,
taşikardi, hipertansiyon, miyokardiyal
disfonksiyon, aritmiler, akciğer ödemi, şok,
ensefalopati, konvülsiyon, afazi, hemipleji,
intraserebral kanama, dissemine intravasküler
koagulasyon ve solunum yetmezliği gibi
sistemik bulgular gözlenebilir.
Priapizm 5-10 yaş ve 20-50 yaşlarda sık
görülmekte, en çok neden olarak idiopati
sayılmaktadır (2,3).
Priapizmin sistemik
belirtiler yönünden öncü kabul edilmesi
gerektiği belirtilmektedir (4). 9 yaşında olan
hastada hipersalivasyon, priapizm, el ve
ayaklarda soğukluk, taşikardi ve akciğer ödemi
tespit edilerek yoğun bakımda takibe alındı.
Akrep sokmasına bağlı miyokard
disfonksiyonu, ventrikül yetersizliği, sistemik
hipertansiyon,hipotansiyon, pulmoner ödem ve
kardiyojenik şok görülebilmektedir. Yapılan
çalışmalarda miyokarditli vakalara rastlanmış
olup, EKG değişikliklerinin nonspesifik olduğu,
bazen miyokardiyal enfarktüs bulgularının ve
çeşitli aritmilerin görülebildiği tespit edilmiştir
(5). Sinus taşikardisi tespit edilen vakanın
yapılan ekokardiyografisinde ejeksiyon
fraksiyonu düşük saptanmış olup kalp
yetmezliği olarak değerlendirilmiştir.
Akrep sokmasına bağlı miyokardit gelişen
olgularda akrep antiserumu, sıvı elektrolit
tedavisi, kalp yetersizliğine yönelik tedavi,
dopamin ve dobutamin önerilmektedir. Akut
dönemde anjiyotensin dönüştürücü enzim
inhibitörlerinin yararsız olduğubildirilmektedir.
Akut dönemde katekolamin artışının yarattığı
kalp hasarının prazosin gibi alfa adrenerjik
blokörlerle önlenebildiği gösterilmiştir (6,7).
Konjestif kalp yetmezlikle takip edilen
hastalarda prazosinin etkin olduğu belirtilmiştir
(8). Prazosin taşikardi, el ve ayaklarda
soğukluk-solukluk, hipertansiyon,
hipersalivasyon, terleme gibi sempatik
bulguların geliştiği olgularda kullanılır (9).
Priapizm ve ekstremitelerde soğukluk gelişen
hastaya yapılan prazosin tedavisi sonrası
semptomların düzeldiği görüldü. Kalp
yetmezliği için dopamin ve dobutamin tedavisi
başlandı ve takiplerinde klinik düzelme
görüldü.
Alfa blokor etkili terazosin veya prazosin gibi
ilaçların priapizme yol açtığını gösteren ve
yetmezlik tedavisinde prazosin, dopamin ve
dobutamin karşılaştırmasını yapan yayınlar
mevcuttur. Pulmoner ödemli vakalarda yapılan
çalışma sonucu dobutamine göre prazosin
tedavisinin hızlı düzelme sağladığı, kolay ve
ucuz olmasının tercih sebebi olduğu ileri
sürülmektedir (10-12). Bizim takip ettiğimiz
vakada da her iki tedavi yöntemi de
uygulanarak klinik düzelme sağlandı.
Sonuç
Prazosin tedavisi sonucu semptomlarında
gerileme görülen bu tip akrep sokması vakaları,
kalp yetmezliği ve kardiyojenik şok gibi
ölümcül komplikasyonların gelişebileceği
74
düşünülerek yoğun bakım şartlarında takip ve
tedavisi yapılmalıdır.
Kaynaklar
1.
Canpolat M, Per H, Gümüş H, Narin N,
Kumandaş S Akrep Sokması Sonucu
Gelişen Nadir Bir Komplikasyon
Konvülsiyon, Erciyes Tıp Dergisi, 2008;
30(3): 175-179.
2.
Lue TF. Physiology of penil erection and
pathophysiology of erectile
dysfunctionand priapism. In Walsh PC,
Retic AB, Vaughann DE Jr, Wein
AJ,Campbell’s Urology, 8th edition, WB
Saunders, Philadelphia, 2002; 1591-1618.
3.
Polh J, Pott B, Kleinhans G. Priapism: A
three-phase concept of management
according to etiology and prognosis. Br J
Urol. 1986; 58: 113-115.
4.
Bawaskar HS, Bawaskar PH, Abroug F,
Nouıra S, Elatrous S. Management of
scorpion sting.Heart 1999; 82: 253-254.
5.
Karakurt C., Koçak G.
Akrep Sokmasına
Bağlı Toksik Miyokardit: Olgu Sunumu
İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi,
2007; 14(1): 61-63.
6.
Mahadevan S. Scropion sting.Indian
Pediatrics 2000; 37: 504-514.
7.
Elatrous S, Nouira S, Besbes-Ouanes L et
al. Dobotuamine in severe scorpion
envonamtion: Effects on standard
hemodynamics, right ventricular
performance and tissue oxygenation.
Chest 1999 ;116: 748-753.
8.
Korten V,Oram A., Kes S.,Oram E.
Kronik Konjestif Kalp Yetmezliğinde
Prazosin Kullanımı, Türkiye Klinikleri
Medical Research 1986 (1); 101-107.
9.
Koseoglu Z, Koseoglu A, Use of prazosin
in the treatment of scorpion
envenomation. Am J Ther 2006; 13: 285-
287.
10.
Sadeghi-Nejad H, Jackson I.New-onset
priapism associated with ingestion of
terazosin in an otherwise healthy man. J
Sex Med. 2007; 4(6): 1766-1768.
11.
Ylitalo P, Pasternack A.Priapism--side-
effect of prazosin in patients with renal
failure. Acta Med Scand. 1983; 213(4)
:319-320.
12.
Gupta BD, Parakh M, Purohit A.
Management of scorpion sting: prazosin
or dobutamine. J Trop Pediatr. 2010;
56(2): 115-118.