S = R + Pin Yoki S = R (1 + in) (1) Bu erda: S - pulni oshgan (oxirgi) qiymati summasi; R - boshlang’ich summa; n - foiz yozish davrlari soni; i - foiz
stavkasi; 1 + in - boshlang’ich summani ko’paytiruvchi miqdor deyiladi.
Yuqorida ta’kidlanganidek, qarz muddati har xil bo’lishi mumkin. Agar qarz muddati 1 yildan kam bo’lsa,
yuqorida keltirilgan formulaga qisman o’zgarish kiritamiz va S-ni quyidagiga hisoblaymiz:
(2) bu erda: d - qarz kunlar soni; k - yildagi kunlar soni.
Amaliyotda foiz yozish davrlari har xil bo’lishi mumkin. Agarda, n
1
, n
2
, .... n
n
foiz yozish davrlarida i
1
, i
2
, ... i
n
stavkalari qo’llanilsa, oxirgi summa quyidagi formula bilan hisoblaniladi:
(3) Moliyaviy hisoblarda foizlar stavkasi yuqorida ta’kidlaganimizdek oddiy va hisob (uchet) stavkalariga bo’linadi.
Hozirgacha bajargan hamma hisob-kitoblar oddiy stavkalarda bajarildi. Bu usul
dekursiv metod deyiladi, uning
mazmuni va mohiyati shundaki, foizlar davr oxirida boshlang’ich summaga qo’shiladi yoki beriladi. Hisob stavkasida esa
foizlar kredit beriladigan paytda hisoblanib va olib qolinadi. Bu usul
antisipativ metod deyiladi.
Oshgan qiymat (S) summasi hisob stavkasi bo’yicha quyidagi formula bilan aniqlanadi:
S P dn
(
)
1
1
yoki S P + dn
(
)
1
1
1
(4) Moliyaviy hisoblarda hamma narsa tayyor holda berilmaydi. Shuning uchun ham yuqorida keltirilgan (1, 2, 3, 4)
formulalar asosida noma’lum xadlarni aniqlash mumkin. Masalan, davr uzunligini:
7-MAVZU
