Oliy nerv faoliyati

Жами
22

Mustaqil ish mavzulari va shakllari

№	Mavzu nomi	TMI shakli	Soati
	Hulq-atvorni boshqaruvida bazal gangliyalarning ahamiyati.	Ma’ruza mashg‘ulotlarini takrorlash, konspekt qilish, adabiyotlar bilan tanishish.	2
	Nerv tizimining filogenezi.	Amaliy mashg‘ulotlarini takrorlash, konspekt qilish, adabiyotlar bilan tanishish.	2
	Nerv tizimining evolyusiyasi.	Taqdimotlar tayyorlash.	2
	Retikulyar formatsiya va uning ahamiyati.	O‘zbekiston va chet el olimlarining Scorpus yoki Elsevier tizimlari asosida mavzuga oid maqolalar topish va o‘rganish.	2
	Limbik tizimi va uning genezi.	Referat tayyorlash.	2
	Miya va ong.	Miya faoliyati – ong bo‘yicha ma’lumotlarni turli adabiyotlar bo‘yicha qidirish va jadvallar tayyorlash.	2
	Peshona sohasining ahamiyati.	Test variantlari tayyorlash.	2
	Simpatik nerv tizimi.	Taqdimotlar tayyorlash.	2
	Parasimpatik nerv tizimi.	Parasimpatik nerv tizimi bo‘yicha ma’lumotlarni turli adabiyotlar bo‘yicha qidirish va jadvallar tayyorlash.	2
	Metasimpatik nerv tizimi.	Sxemalar tayyorlash.	2
	Fikrlash to‘g‘risida hozirgi zamon tasavvurlari.	Ma’ruza mashg‘ulotlarini takrorlash, konspekt qilish, adabiyotlar bilan tanishish.	2
	Tafakkur va nutq.	Amaliy mashg‘ulotlarini takrorlash, konspekt qilish, adabiyotlar bilan tanishish.	2
	Uyqu va uning ahamiyati.	Taqdimotlar tayyorlash.	4
	Hissiyotlar neyrokimyosi.	O‘zbekiston va chet el olimlarining Scorpus yoki Elsevier tizimlari asosida mavzuga oid maqolalar topish va o‘rganish.	2
	Xotiraning neyrofiziologik asoslari.	Referat tayyorlash.	4
	Oliy nerv faoliyatining gumoral, morfologik va asabli nazariyalari.	Ma’ruza mashg‘ulotlarini takrorlash, konspekt qilish, adabiyotlar bilan tanishish.	2
	Ikkinchi signal tizimining yosh va jinsga oid xususiyatlari.	Test variantlari tayyorlash.	2
	Ta’lim olish va uning shakllari.	Taqdimotlar tayyorlash.	2
Jami			40

NAZORAT SAVOLNOMALARI

1. 
   Oliy asab faoliyati fiziologiyasi nimani o‘rgatadi?
   
2. 
   Funksiya nima?
   
3. 
   Oliy asab faoliyati fiziologiyasi qanday fan xisoblanadi?
   
4. 
   Oliy asab faoliyati fiziologiyasi o‘z oldiga qanday maqsadlarni qo‘ygan?
   
5. 
   Oliy asab faoliyati fiziologiyasini rivojlanish tarixi to‘g‘risida nimalarni bilasiz?
   
6. 
   I.M.Sechenov “Asab markazlarida tormozlanish”ni nechanchi yili, “qo‘zg‘alishlarni (jamlanishini) summatsiyasi”ni nechanchi yilda yozgan?
   
7. 
   I.M.Sechenovning reflektor nazariyasini asosiy ko‘rsatmalari qaysi asarida bayon etilgan?
   
8. 
   Dominantlik talimotini muallifi kim?
   
9. 
   V.M.Bexterevni oliy asab tizimi to‘g‘risida qanday nazariyani rivojlantirdi?
   
10. 
    V.YA.Danilievskiyni tadqiqotlari nimalarga bag‘ishlangan?
    
11. 
    Oliy nerv faoliyati haqida materialistik ta’limotni kim yaratgan?
    
12. 
    Determinizm prinsipi to‘g‘risida nimalarni bilasiz?
    
13. 
    Taxlil va sintez prinsipi to‘g‘risida nimalarni bilasiz?
    
14. 
    Tuzilish-struktura prinsipning mohiyati nimalardan iborat?
    
15. 
    Avvallari bosh miya faoliyatini qanday usullar bilan o‘rganilgan?
    
16. 
    Xozirgi paytda bosh miya faoliyatini o‘rganishda tibbiyot klinikalarida qanday usullardan foydalanilmoqda?
    
17. 
    Katta yarim sharlar po‘stlog‘ida asab hujayralari qanday joylashgan va nechta qavatdan iborat?
    
18. 
    Katta yarim sharlar po‘stlog‘i qavatlari bo‘ylab nechta xil tipdagi hujayralar joylashgan?
    
19. 
    Katta yarim sharlar po‘stlog‘i turli qismlarining faoliyati va o‘ziga xos xususiyatlari nimalardan iborat?
    
20. 
    Muhit doimiyligini taminlashda reflektor boshqarilishini qanday ishtrok etadi?
    
21. 
    Odam va yuksak darajada tuzilgan hayvonlarning asab tizimi orasida qanday farq va o‘xshashliklar mavjud?
    
22. 
    "Ichki muhitning doimiyligi - bu erkin yashash sharoitdir" degan fikrni kim aytgan?
    
23. 
    Afferent va efferent asab tolalarining farqi nimalardan iborat?
    
24. 
    Refleks va reflektor boshqarilish deganda nimani tushinasiz?
    
25. 
    SHartli va shartsiz reflekslarning farqi nimalardan iborat?
    
26. 
    SHartsiz reflekslar qanday paydo bo‘ladi?
    
27. 
    SHartli reflekslar qanday paydo bo‘ladi?
    
28. 
    SHartsiz va shartli reflekslar bir-biri bilan qanday munosabatda bo‘ladi?
    
29. 
    Ovqatlanish markazining faoliyati bilan bog‘liq bo‘lgan ovqatlanish reflekslari o‘z ichiga qanday faoliyatlarni qamrab oladi?
    
30. 
    I.P.Pavlov qanday shartsiz reflekslar borligini ko‘rsatgan?
    
31. 
    A.D.Slonim, shartsiz reflekslarni ichki muhit turg‘unligini qo‘llab turish, tashqi muhit o‘zgarishlari va turni saqlash bilan bog‘liq nechta gurux reaksiyalarga ajratishni taklif qilgan?
    
32. 
    G.Tembrok tomonidan taklif qilingan xulq-atvor tiplari nimalardan iborat?
    
33. 
    P.V.Simonov murakkab shartsiz reflekslarni nechta guruhlarga ajratgan va ularga tavsif bering?
    
34. 
    YU.Konorskiy shartsiz reflekslarni qanday guruxlarga ajratgan?
    
35. 
    Ochlik va to‘qlik holatlarini shakllantirish, gipotalamik sohaning ixtisoslashgan retseptorlari tomonidan qabul qilinadigan qanday signallar bilan belgilanadi?
    
36. 
    I.P.Pavlov shartsiz reflekslarni anatomik tamoyil bo‘yicha qanday tartibda ko‘rsatgan?
    
37. 
    SHartsiz reflekslarning tashkiliyligini olti darajasi nimalardan iborat?
    
38. 
    Elementar shartsiz reflekslarga tavsif bering?
    
39. 
    Muvofiqlashtiruvchi shartsiz reflekslarga tavsif bering?
    
40. 
    Integrativ shartsiz reflekslarga tavsif bering?
    
41. 
    Eng murakkab shartsiz reflekslarga tavsif bering?
    
42. 
    Elementar shartsiz reflekslarga tavsif bering?
    
43. 
    Oliy asab (ruhiy) faoliyatining murakkab shakllariga tavsif bering?
    
44. 
    Orientirlanish refleksining nechta shakli bor va ularga tavsif bering?
    
45. 
    “Instinktlar” deganda nimani tushinasiz?
    
46. 
    K. Lorens konsepsiyasi nimalardan iborat?
    
47. 
    SHartli refleks organizm adaptatsiyasida qanday ahamiyatga ega?
    
48. 
    SHartli reflekslarning vaqtinchalik xususiyatga ega ekanligi qaysi jarayoni mavjudligi bilan ta’minlanadi?
    
49. 
    SHartli reflekslar nima asosida vujudga keladi?
    
50. 
    SHartli reflekslarning tasnifi nimalardan iborat?
    
51. 
    Vegetativ shartli reflekslarga qaysi shartli reflekslar kiradi?
    
52. 
    Eksterotseptiv va interotseptiv shartli reflekslar guruxini bir-biridan farqi nimada?
    
53. 
    SHartli va shartsiz qo‘zg‘atuvchilarning ta’sirini vaqt birligida bog‘lanishi belgilariga ko‘ra qanday shartli reflekslar farqlanadi?
    
54. 
    SHartli refleks paydo bo‘lishini tushintirishda sinaptik va membrana farazlari xaqida tushuncha bering?
    
55. 
    SHartli reflekslarning xarakterli xususiyati nimadan iborat?
    
56. 
    SHartli reflekslarning umumiy belgilari to‘g‘risida tushuncha bering?
    
57. 
    SHartsiz quvvatlovchining o‘ziga xos xususiyatlari bo‘yicha farqlanadigan shartli reflekslar deganda nimani tushinosiz?
    
58. 
    CH.SHerrington asab tizimining ishi to‘g‘risidagi qonunidagi umumiy yo‘l prinsipi nimalardan iborat?
    
59. 
    SHartli reflekslarning hujayra mexanizmlari to‘g‘risida tushuncha bering?
    
60. 
    Reaktivlik va plastiklik atamalari nimani bildiradi?
    
61. 
    Vaqtinchalik aloqalar paytida neyronlararo munosabatlar qanday kechadi?
    
62. 
    Po‘stloq neyronlarining elementar mikrotizimini kim ajratgan va ularda qanday xususiyatlar borligi aniqlangan?
    
63. 
    Markazlarning neyrodinamik konstellyasiyasi nimani bildiradi?
    
64. 
    V.Mauntkaslning uchta asosiy qoidalari to‘g‘risida tushuncha bering?
    
65. 
    Yirik neyronli birlashmalarni yagona ishchi tizimda yig‘ilishini, shakllanishini va qo‘llab-quvatlab turilishining neyrofiziologik mexanizmlarida Dj.Ekklsni (1981) fikricha nechta qoida birlamchi xisoblanadi?
    
66. 
    Tashqi (shartsiz) tormozlanish qanday paydo bo‘ladi?
    
67. 
    SHartsiz tormozlanishning eng ko‘p uchraydigan omili qaysi refleks xisoblanadi?
    
68. 
    CHegara orti tormozlanishning eng oxirgi serrayib qotib qolish holati odam va hayvonlarda qanday qo‘zg‘atuvchi ta’siri ostida paydo bo‘ladi?
    
69. 
    Tashqi tormozlanish miya po‘stlog‘ida shartli refleks markazi bilan bir qatorda nima kuchli qo‘zg‘alganida kuzatiladi?
    
70. 
    Turli jadallikdagi ta’sirlarga nisbatan hujayraning chidamlilik chegarasi uni ishlash qobiliyati chegarasi deyilishiga sabab nimada?
    
71. 
    CHegaradan chiqqan tormozlanish dem nimaga aytiladi?
    
72. 
    SHartli tormozlanishning nechta xili bor va ularga tavsif bering?
    
73. 
    SHartli refleksning so‘nishi qanday kechadi?
    
74. 
    SHartli ta’sirotni differensiatsiyalash (tabaqalash) qanday qanday bo‘ladi?
    
75. 
    SHartli tormozning xosil bo‘lish mexanizmi to‘g‘risida tushuncha bering?
    
76. 
    SHartli refleksning kechikishi qanday bo‘ladi?
    
77. 
    Ichki tormozlanishning paydo bo‘lishi xaqida tushuncha bering?
    
78. 
    SHartli tormozlanishning asosiy belgilari nimalardan iborat va ularni sharxlab bering?
    
79. 
    I.P.Pavlov shartli tormozlanishni nimaga asoslanib to‘rtta turga bo‘lgan?
    
80. 
    So‘nuvchi tormozlanish deb nimaga aytiladi?
    
81. 
    Differensiyalashgan tormozlanish deb nimaga aytiladi?
    
82. 
    Kech qoluvchi tormozlanish deb nimaga aytiladi?
    
83. 
    SHartli reflekslarning hujayra mexanizmlari to‘g‘risida tushuncha bering?
    
84. 
    G.A.Vartanyan (1986), shartli tormozlanishning har xil turlari paytida impulsatsiyalarning qayta qurilishini nechta tipini aniqlagan va ularga tavsif bering?
    
85. 
    Dominanta va shartli refleks deganda nimani tushinasiz?
    
86. 
    Dominantaning shakllanish jarayonida qanday tormozlanish jarayoni muhim rol o‘ynaydi?
    
87. 
    Katta yarim sharlar po‘stlog‘i dominanta uchun qanday rag‘batlarni shakllantiradi?
    
88. 
    Miyaning assotsiativ talamokortikal tizimi mustaqil kategoriyaga nima sababdan ajratiladi?
    
89. 
    Assotsiativ tizimlar ishining asosiy mexanizmlari sifatida nimalar belgilanadi?
    
90. 
    Multisensor konvergensiya mexanizmlari xaqida nimalarni bilasiz?
    
91. 
    Geteromodal sensor ta’sirlar paytida plastik qayta kurish mexanizmi qanday tipdagi javoblarni shakllantirishda namoyon bo‘ladi?
    
92. 
    Integratsiya izlarini qisqa muddatli saqlash mexanizmi nimalardan iborat?
    
93. 
    Talamoparietal tizim to‘g‘risida tushuncha bering?
    
94. 
    Talamofrontal tizim aktlarini amalga oshirishda qatnashadi?
    
95. 
    Miya po‘stlog‘ida ta’sirotlarning taxlil va sintez qilinishi qanday bo‘ladi?
    
96. 
    Dinamik stereotip deganda nimani tushinasiz?
    
97. 
    Hayvonlarda dinamik stereotip hosil qilish qanday amalga oshiriladi?
    
98. 
    Stereotip shartli refleks hosil qilish nimalar qilish kerak?
    
99. 
    Asab jarayonlarining irradiatsiyasi to‘g‘risida nimalarni bilasiz?
    
100. 
     Asab jarayonlarining konsentratsiyasi to‘g‘risida tushuncha bering?
     
101. 
     Asab jarayonlarining o‘zoro induksiyasi to‘g‘risida tushuncha bering?
     
102. 
     Musbat va manfiy induksiyalar qanday paydo bo‘ladi?
     
103. 
     I.P.Pavlov bo‘yicha hayvonlarning oliy asab faoliyati tiplariga tavsif bering.
     
104. 
     Hayvonlarni muntazam ravishda tegishlicha tarbiyalab, asab tizimi tiplarini ma’lum darajada o‘zgartirsa bo‘ladimi?
     
105. 
     Asab tizimining qayd qilingan shu to‘rtta tipi sof holda uchraydimi?
     
106. 
     Asab tizimining tipini bilish tibbiyot va veterinariyada qanday ahamiyatga ega?
     
107. 
     Qadimgi yunonlar davridan ma’lum bo‘lgan quyidagi 4 tipdagi mijozlarga tavsif bering?
     
108. 
     Qadimgi sharq mamlakatlarining olimlari va hakimlari odamlarni mijozlarini nechta guruxga bo‘lishgan?
     
109. 
     I.P.Pavlov faqat inson uchun xos bo‘lgan nechta tip mavjudligini ko‘rsatgan?
     
110. 
     Tashqi va ichki muhitning turli signallariga odamda ham shartli refleks hosil qilish mumkinmi?
     
111. 
     Tashqi va ichki muhitni bevosita tasavvur qilish odam va hayvon uchun qaysi signal tizimi xizmat qiladi?
     
112. 
     Ijtimoiy hayot bilan ikkinichi signal tizimi uzluksiz bog‘liqligi nimalardan iborat?
     
113. 
     YOsh bolalar oliy asab faoliyatining xususiyatlari to‘g‘risida nimalarni bilasiz?
     
114. 
     CHaqaloqlarda bosh miyaning katta pushtalarni bir-biri bilan qo‘shib turadigan va katta pushtalardan ajralib chiqadigan mayda pushtalar bo‘ladimi?
     
115. 
     Bolaning bosh miyasining og‘irligi 8-9 oylik bo‘lganda yangi tug‘ilgan paytdagiga nisbatan necha martaga ko‘payadi?
     
116. 
     Bola uch yoshga to‘lganida bosh miyasining og‘irligi yangi tug‘ilgan paytdagiga nisbatan necha martaga ko‘payadi?
     
117. 
     1 yoshdan 8 yoshgacha bo‘lgan bolalarda po‘stloq kattalarnikiga nisbatan qanday ko‘rinishda bo‘ladi?
     
118. 
     Bola necha yoshga etganda miya po‘stlog‘ining qavatlari aniq shaklga ega bo‘lib, olti qavatli shaklga kiradi?
     
119. 
     Bolalarda shartli reflekslar hosil qilish uchun katta odamlarda qo‘llaniladigan usullardan foydalanib bo‘ladimi?
     
120. 
     Bola to‘g‘ilgandan keyin oradan necha oy o‘tgach yorug‘lik va tovushlarga javoban vujudga keladigan harakatlar reflekslari hosil bo‘ladi?
     
121. 
     Bola to‘g‘ilgandan keyin oradan necha oy o‘tgach sezuv a’zolari orqali shartli refleks hosil qilsa bo‘ladi?
     
122. 
     Necha yoshdan boshlab bola ayrim gaplarni «tushunadigan» va ba’zi bir so‘zlarni gapiradigan bo‘ladi?
     
123. 
     Oliy asab faoliyati miyaning yuqori bo‘limlarini qanday faoliyati xisoblanadi?
     
124. 
     Odam va hayvonlarning individual xulq-atvorlarini ichki va atrof-muhitning o‘zgaruvchan sharoitlariga moslashuvini miyaning qaysi bo‘limlari ta’minlaydi?
     
125. 
     Hissiyotlar tashqi va ichki ta’sirotlar natijasida shakllangan odam va hayvonlarning qanday holati va ularning muxim belgilari tana reaksiyasining nimasi hisoblanadi?
     
126. 
     Hissiyotlarni vujudga kelishi markaziy asab tizimining qaysi tuzilmalarini faollashishiga bog‘liq?
     
127. 
     Hissiy holat qaysi tizim tuzilmalarini shartsiz va shartli qo‘zg‘atgichlar tomonidan faollashtirishi oqibatida paydo bo‘ladi?
     
128. 
     Qaysi reflektorli mexanizm orqali odam o‘z hissiyotlarini boshqarishni o‘rganadi?
     
129. 
     Asoslashning fiziologik mexanizmi bo‘lib, qanday komponentlari bo‘lgan shartsiz va shartli qo‘zg‘alishlar tizimi hisoblanadi?
     
130. 
     Qaysi nazariyaga asosan ichki a’zolar va mushak faoliyatining o‘zgarishi hissiyotlarning paydo bo‘lishiga olib keladi?
     
131. 
     Qaysi nazariya hissiyotlarning paydo bo‘lishini periferiyadan keladigan afferent impulslarning ta’sirida o‘zgaradigan talamus faoliyatiga bog‘laydi?
     
132. 
     Peyps nazariyasini talamik nazariyaning rivoji deb hisoblasa bo‘ladimi?
     
133. 
     Hissiyotlarni ichki ehtiyojlarning hosil bo‘lishi yoki qaysi ta’sirotlar, masalan xotiradagi ma’lumotlarni eslash uyg‘otadi?
     
134. 
     Organizmda qaysi omillarning birortasi etarli bo‘lmasa, zo‘riqish holati rivojlanadi?
     
135. 
     Zo‘riqishning 4 ta darajasi to‘g‘risida tushuncha bering?
     
136. 
     Zo‘riqishning nechanchi darajasini astenik zo‘riqish deb ataladi?
     
137. 
     Zo‘riqishning nechanchi darajasida nevroz xolat kuzatiladi?
     
138. 
     Xissiy xotira deganda nimani tushinasiz?
     
139. 
     Harakat xotirasi deganda nimani tushinasiz?
     
140. 
     Ta’m bilish va xid bilish xotiralariga tavsif bering.
     
141. 
     So‘z-mantiq xotiralariga tushuncha bering.
     
142. 
     Odamning sensorli xotirasi uning qudratiga bo‘ysinadimi va uni ongli nazorat qilish imkoniyati bormi?
     
143. 
     Hozir sodir bo‘lgan voqealarni eslash bilan, uzoq o‘tmishdagi voealarni eslash o‘rtasida qanday farq bor?
     
144. 
     Uzoq muddatli xotirani sinapslarning o‘tkazuvchanligiga bog‘liqligini sababi nimada?
     
145. 
     Uzoq muddatli xotira mexanizmlarida katexolaminergik va serotoninergik tuzilmalar ishtirok qiladimi?
     
146. 
     Diqqat tushunchasi qanday faoliyat bilan belgilanadi?
     
147. 
     Diqqat qanday xususiyatga ega?
     
148. 
     Diqqatni bitta hodisaga qaratib turib, qolganlarini ham ma’lum darajada nazorat qilib turish qobiliyatlarini rivojlantirishning ahamiyati nimalardan iborat?
     
149. 
     Retseptorlarning axborotlarni saralashga ixtisoslashganining axamiyati nimalardan iborat?
     
150. 
     O‘rganish shakllari deganda nimani tushinasiz?
     
151. 
     Individual tajriba orttirish qanday yo‘llar bilan amalga oshiriladi?
     
152. 
     O‘rganish deganda qanday jarayonlar nazarda tutiladi?
     
153. 
     Uyqu paytida katta yarim sharlar po‘stlog‘ida qanday o‘zgarishlar kuzatiladi?
     
154. 
     Nima sababdan uyquga ehtiyoj tug‘iladi?
     
155. 
     I.P.Pavlov ta’limotiga ko‘ra, uyqu katta yarim sharlar po‘stlog‘ida paydo bo‘lib, unga yoyiladigan va po‘stloq osti tugunlarga, oraliq va o‘rta miyalarga ham keng tarqaladigan (irradiatsiyalangan) qanday jarayon?
     
156. 
     Retikulyar formatsiya bilan po‘stloqning aloqasi uzilsa, hayvonda qanday o‘zgarishlar kuzatiladi?
     
157. 
     Qaysi markazlar bo‘lishi tufayli odam odatda o‘rgangan vaqtida uyg‘ona oladi?
     
158. 
     Ot va boshqa qishloq xo‘jalik hayvonlari qanday xolatda uxlashadi?
     
159. 
     Odatdagi fiziologik uyqudan tashqari yana qanday uyqular bo‘ladi?
     
160. 
     Mavsumiy uyqu evolyusiyada hayvon va o‘simliklarda qanday paydo bo‘lgan?
     
161. 
     Gipnotik uyqu sun’iy yo‘l bilan qanday hosil qilinadi?
     
162. 
     Narkotik uyqu tibbiyot va amaliyotda qanday hosil qilinadi?
     
163. 
     Patologik uyqu qaysi a’zolar kasallanganda kuzatiladi?
     
164. 
     CHaqaloqlar bir kecha-kunduzi necha marta va qancha vaqt uxlashadi?
     
165. 
     It, mushuk va shunga o‘xshash hayvonlar sutkasiga necha marta uxlaydilar va ularning uyqusi qancha vaqt davom etadi?
     
166. 
     Bedorlik holatidan uyqu holatiga qanday qilib o‘tiladi?
     
167. 
     Tush ko‘rish uyquning qaysi bosqichida kuzatiladi?
     
168. 
     I.P.Pavlovning fikricha gipnozning asosida bosh miya katta yarim sharlaridagi qaysi jarayon yotadi?
     
169. 
     Gipnozni necha davrga ajratiladi va xar bir davrga tavsif bering?
     
170. 
     Uyqu qaysi davrida gipnoz qilinayotgan odam gipnozchiga butunlay itoat qiladi va bo‘lgan voqea va hodisalarni eslab qola olmaydi?
     
171. 
     Birinchi signal tizimini qanday retseptorlarning qo‘zg‘alishi bilan ro‘y beradigan taxlil va sintez tashkil qiladi?
     
172. 
     Birinchi signal tizimi kimlarga xos xisoblanadi?
     
173. 
     Ikkinchi signal tizimining asosini nima tashkil qiladi?
     
174. 
     Birinchi signal tizimi bilan ikkinchi signal tizimi qaysi xususiyatlari bilan bir-biridan farq qiladi?