Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug‘bek

7.1.7jadval Ba’zi rivojlangan mamlakatlarda yashirin iqtisodiyotni baholovchi ko‘rsatkichlari dinamikasi, 1960-1980 yillar,

YaIMga nisbatan % da¹²⁵

Rivojlangan davlatlar.	1960 y	1970 y	1980 y
Daniya (F.Shnayder bo‘yicha.)	3.8 - 4.8	5.3 -7.4	6.9 -10.2
Norvegiya (I.Lundager va F.Shnayder bo‘yicha)	1.3 -1.7	6.2 -6.9	10.2 – 10.9
Shvetsiya (I.Lundager va F.Shnayder bo‘yicha)	1.5 -1.8	6.8 -7.8	11.9 – 12.4
GFR (K.Kirxgassner bo‘yicha)	2.0 – 2.1	2.7 -3.0	10.3 – 11.2
AQSh (V.Tanzi bo‘yicha).	2.6 - 4.1	2.6 -4.6	3.9 -6.1

Bu tadqiqotlar Rossiya olimlari tomonidan 1980 yillardayoq o‘rganilgan va mazkur hodisalarni “kapitalizm umumiy inqirozi” ning namoyon bo‘lish shakllaridan biri sifatida talqin qilishga moyil bo‘lgan sovet jamiyatshunosligida ma’lum darajada yoritilgan¹²⁶.

¹²³ Qarang: Gutmann P. M. Statistical Illusions, Mistaken Policies // Challenge. 1979. Vol. 6. No. 22. P. 14-17.
¹²⁴ Qarang: Tanzi V. The Underground Economy in the United States and Abroad.
Lexington, Mass., 1982.
¹²⁵ Quyidagilar asosida tuzilgan: Lacko М. Rejtett gazdasag nemzetkozi osszehasonlitasban // Kozgazda-sagi Szemle. 1995. S. ; Наумов Ю.Г., Латов Ю.В. Экономическая безопасность и теневая экономика. Учебник. М.: Академия управления МВД России, 2016. – С.165.
¹²⁶ Qarang, «Американская модель: с будущим в конфликте»: Скрытая сила подпольной экономики // «Американская модель»: с будущим в конфликте. М.,
Rossiya adabiyotlarida mazkur muammolar bo‘yicha Germaniyadagi xorijiy tadqiqotlar yoritilgan¹²⁷. 1987 yilda chop etilgan M.I.Nikolayev va A.Yu.Shevyakovlarning monografiyasi rivojlangan G‘arb mamlakatlaridagi xufyona iqtisodiyotning eng yaxshi umumlashtiruvchi sharhi bo‘lib qolmoqda¹²⁸.
Rivojlangan mamlakatlardagi norasmiy iqtisodiyot baholash ko‘rsatkichlari dinamikasini kuzatadigan bo‘lsak (7.1.5, 7.1.6- jadvallar), oxirgi o‘n yilliklarda nafaqat rivojlanayotgan, balki yuqori darajada rivojlangan mamlakatlar xo‘jaligida ham yashirin iqtisodiy faoliyat ko‘lamlarining mutloq va nisbiy o‘sishi barqaror tendensiyasi kuzatilmoqda.
Rivojlangan kapitalistik mamlakatlarda norasmiy iqtisodiyot “ochilishi” bilan deyarli bir vaqtda 1970 yillarning oxirida sotsialistik lager mamlakatlarida ham “norasmiylik” ning keng tarqalishi yuz berdi. 1977 yilda amalda bir vaqtda AQSh da sovet iqtisodiyotidagi yashirin iqtisodiy faoliyat ko‘lamlari va shakllari to‘g‘risidagi ikki konseptual maqolalari chop etildi: Amerika sovetologi Gregori Grossmanning “SSSR da ikkinchi iqtisodiyot” va Amerikaga ketgan sobiq sovet iqtisodchisi Aron Katsenelinboygenning «Sovet Ittifoqida rangli bozorlar»¹²⁹. Ular mahalliy hisobga olish va nazorat qilishni markazlashgan rejalashtirishga noroziliklar bildirilgan, ammo bartaraf qilinmagan SSSR va Sharqiy Yevropa mamlakatlaridagi mustaqil xo‘jalik faoliyati to‘g‘risidagi sovetologik tadqiqotlar keng oqimini boshlab berishdi. 1980-yy. da sovetologlar umumiy rejalilik va tartibga solinuvchanlik ostida haqiqatda norasmiy, nazorat qilinmaydigan ishlab chiqarish rasmiy ishlab chiqarishga nisbatan

1984. С. 70-75.

¹²⁷ Qarang: Неформальная экономика и гибкий рынок труда: теория и практика в ФРГ. (Научно-аналитический обзор.) М., 1987; Экономика в подполье. М., 1984.
¹²⁸ Qarang: Николаева М. И., Шевяков А. Ю. Указ. соч. См. также: Любимова В. О некоторых формах занятости рабочей силы в капиталистических странах // Мировая экономика и международные отношения. 1984. № 3. С. 75-79; Она же. Формальная и неформальная экономика - единое целое? (Рец. на: La Flexibilite en Italic P., 1989) // Мировая экономика и международные отношения. 1991. №9. С. 155-157; Райг И. X. Нелегальная экономическая деятельность // Постижение: Социология. Социальная политика. Экономическая реформа. М., 1989. С. 203-216.
¹²⁹ Qarang: Kalsenelinboigen A. Op. cit. P. 62-85.
ko‘p jihatdan kam rol o‘ynamaydigan aralash turdagi iqtisodiy tizim yashirinadi, degan fikrga kela boshladilar¹³⁰.