Oltin pul sifatida

II. Makroiqtisodiy barqarorlik va rivojlanishni 
ta’minlashda pul-kredit siyosatining o‘rni 
Mamlakatda ichki narxlar barqarorligi ta’minlanishi makroiqtisodiy va ijtimoiy
barqarorlikning kafolati bo‘lib, iqtisodiy islohotlarni jadallashtirish va
rivojlantirish dasturlarini muvaffaqiyatli amalga oshirishda zaruriy sharoit
hisoblanadi.
Bunda inflyatsiyaning past va barqaror ko‘rsatkichlari muvozanatli iqtisodiy
o‘sishni ta’minlash, ishlab chiqarish raqobatbardoshligi va aholini yashash
darajasini oshirishning muhim omili sanaladi. Shu nuqtai nazardan, narxlar
o‘sish sur’atlarining pasayishi va barqarorlashishi davlat iqtisodiy siyosatining
asosiy maqsadlaridan biri bo‘lishi kerak.
Inflyatsiyaning past va barqaror darajasi aholi hamda yuridik shaxslar omonatlarini uzoq
muddatli investitsiyalarga aylanishi uchun kerakli sharoit yaratadi hamda ichki bozordagi
narxlar nomutanosibligini kamaytirib mavjud iqtisodiy resurslarning samarali
taqsimlanishiga xizmat qiladi.
Rivojlangan va rivojlanayotgan davlatlarning markaziy banklari tajribalari
hamda xalqaro moliya institutlari izlanishlari natijalari pul-kredit siyosatini
amalga oshirishda narxlar barqarorligini ta’minlash maqsadining shak-
shubhasiz ustuvorligini ko‘rsatmoqda.

---

---

Shu bilan birga, pul-kredit siyosatini amalga oshirish tartibi va ketma-ketligi

turli mamlakatlarda iqtisodiyotning xususiyatlari hamda tarkibiy tuzilishiga
qarab farqlanadi.
Amaldagi O‘zbekiston Respublikasining “O‘zbekiston Respublikasining Markaziy banki
to‘g‘risida”gi Qonuniga ko‘ra, Markaziy bankning bosh maqsadi milliy valyuta
barqarorligini ta’minlash hisoblanadi. Bunda “milliy valyuta barqarorligi” tushunchasini
ikki xil, ya’ni almashuv kursining xorijiy valyutalarga nisbatan barqarorligi yoki uning
ichki xarid qobiliyati barqarorligi deb talqin qilish mumkin.
Almashuv kursining erkin shakllanishi sharoitida milliy valyutaning barqarorligi
uning ichki harid qobiliyatini saqlash orqali erishiladi.
Bunda, erkin suzib yuruvchi almashuv kursi iqtisodiyotni ichki
barqarorlashtiruvchi funksiyasini bajaradi. Boshqacha qilib aytganda, to‘lov
balansi bilan bog‘liq tashqi shok va qiyinchiliklar kuzatilganda almashuv
kursining mos ravishda o‘zgarishi ekportyorlar va import o‘rnini bosuvchi
mahsulotlar ishlab chiqaruvchi korxonalarni rag‘batlantirishga xizmat qiladi.
Ayni paytda Markaziy bank pul-kredit siyosatining asosiy maqsadini ikki xil
tushunilishini oldini olish va uning faoliyati asosiy yo‘nalishini aniq belgilab
olish maqsadida qonunchilikka tegishli o‘zgartirishlar kiritilishi ko‘zda tutilgan.
Ta’kidlash lozimki, narxlar barqarorligi deyilganda nol darajadagi yoki salbiy inflyatsiya
ko‘rsatkichlari nazarda tutilmaydi. Narxlar barqarorligi deyilganda narxlarning turg‘un
holatda turishi emas, balki ularning past darajada o‘sishi tushuniladi. Bir qarashda
narxlarning turg‘un turishi maqbul ko‘rinsa-da, narxlarning past va barqaror o‘zgarishi
iqtisodiyotning samarali faoliyati uchun eng qulay sharoit hisoblanadi.