«Ona tili» 9-sinf

Belgilangan vaqt.

1.	Tashkiliy qism	3 daqiqa
2.	O`tilgan mavzuni takrorlash	12 daqiqa
3.	Yangi mavzu bayoni	14 daqiqa
4.	Mustahkamlash	12 daqiqa
5.	Baholash	2 daqiqa
6.	Uyga vazifa	2 daqiqa

Darsning maqsadi:
a) ta’limiy: Ona tili fanining nazariy va amaliy asoslarini o’rganish jarayonida o’quvchilarda estetik did, estetik ong, ona tiliga muhabbat, badiiy tafakkur va tasavvurini kamolga yetkazish va barkamol avlod tarbiyasiga zamin yaratish.
b) tarbiyaviy: Ona tili fani orqali o’quvchilarga DTS asosida dars berish.
c) rivojlantiruvchi: O’quvchilarni tafakkur va idrokini kengaytirish, ularni mustaqil fikrlashga o’rgatish.
Dars uslubi: an’anaviy, noan’anaviy (tagiga chizilsin)
Dars jihozi: Darslik, kompyuter, tarqatma materiallar, ko’rgazmali qurollar...
Dars shiori: Tilga ixtiyorsiz - elga e`tiborsiz. ( A. Navoiy )
Foydalaniladigan adabiyotlar:
«Ona tili» 9-sinf uchun darslik. 9-sinf darsligining elektron varianti.
I. Darsning borishi:
a) salomlashish b) sinf tozaligi va davomatni nazorat qilish
c) kirish suhbati, o’quvchilarning og’zaki nutqini o’stirish
II. O’tgan mavzuni so’rash.
a) individual - tarqatma materiallar, kartochka.
b) Frontal (guruh bilan ishlash)
III. Yangi mavzu


Bilib oling. Qismlarining qanday bog`lovchi vositalari yordamida bog`lanishiga ko’ra qo’shma gaplar uch guruhga bo'linadi:
1. Bog`langan qo’shma gaplar.
2. Ergashgan qo’shma gaplar.
3. Bog’lovchisiz qo’shma gaplar.
45-mashq. Matnni o’qing. Undagi qo’shma gaplarni topib ko’chiring. Ularni guruhlarga ajrating. Gaplarni nima asosida guruhlarga ajratganingizni ayting.
1. Baraka top, jiyan. Sen borsan, ko’nglim to’q. Shu, mashina haydashni o’rganib olsang, juda soz bo’lardi. Qatorda noring bo’lsa, yuking yerda qolmaydi, deydilar. (Hakim Nazir) 2. Goh kechalari shamol bo’riday uvillab chiqar, goh sharros yomg’ir quyib qolardi. (E. Usmonov) 3. Guli yo’q bo’stondan yaproq yaxshi, foydasi yo’q yo'ldoshdan tayoq yaxshi. (Maqol) 4. Dunyo ko’rgan odam bilan hamsuhbat bo’lsang, bahri diling ochiladi. (O’. Hoshimov) 5. Yurakda orzum qat-qat, ko’nglim etadi parvoz. (Rauf Tolipov) 6. Quyoshli(va) tog’da qushlarning xush navosi boshlandi. (Sh. Xolmirzayev)
46-mashq. Matnni o’qing, qo’shma gap qismlarini aniqlab, ularni izohlang.
O’qishli kitob go’zallikdir, lekin go’zallikda ham go’zallik bor. Qorong’i kechada otilgan mushak ham go’zal, quyoshga qarab xandon tashlab turgan gul ham go’zal. Osmonda sochilib ketgan rang-barang olov va oqish izlar go’zalligi ko’zni qamashtirsa ham puch go’zallik, shuning uchun bebaqodir. Gulning go’zalligi esa to’q go’zallik, chunki uning bag’rida hayot bor, shuning uchun abadiy go’zallikdir. G’uncha guldan ham go’zalroq, chunki uning bag’rida ikki hayot — o’z hayoti va yana gul hayoti bor. (Abdulla Qahhor)
47-mashq. Gaplarni o’qing, bog’langan qo’shma gap, ergashgan qo’shma gap, bog’lovchisiz qo’shma gap sarlavhalari ostida uch guruhga bo’lib ko’chiring.
1. Shogirdlar qancha ko’p bo’lsa, ko’ngil qafasi shuncha ravshanroq bo’ladi. (G’afur G’ulom) 2. Og’ziga kelganini demoq nodon ishi va oldiga kelganini yemoq hayvon ishi. (Alisher Navoiy) 3. Oqil agar(gar) so’z bila so’zni yopar, Orif o’shal so’zda o’zini topar. (Haydar Xorazmiy) 4. Hunar o’rgan, chunki hunarda ko’p sir, Yopiq eshiklarni ochar birma-bir. (Nizomiy) 5. Jahonda hammadan to’g’rilik a’lo, Egrilikdan ortiq yo’qdir hech balo. (Firdavsiy)
48-mashq. Sodda gaplarni qo’shma gaplarga aylantiring.
Biz ham uning ketidan bozorga kirdik. Zarafshon vodiysida yetishtiriladigan ho'l-u quruq noz-ne’matlar bari shu yerda. Ranglar-chi, tabiiy ranglar. Tog’ora-yu savatlarda katta Minorga o’xshatib terib qo’yilgan pomidorlar, anjirlari xirmon qilib uyib tashlangan qovun-tarvuzlardagi oq-u qora, ko’k-u zangor — olamdagi hamma rang bir-biri bilan rang talashadi. Ulardan taralayotgan muattar hid-chi?! Quyoshning nuri, yerning sharbatini shimib pishgan zilday bosvoldini qo’lingizga olib bir hidlasangiz, bemalol qovun polizga borib qaytganning savobini topasiz. (S. Anorboyev)