«Ona tili» 9-sinf

Darsning qismlari
Belgilangan vaqt.
1.	Tashkiliy qism	3 daqiqa
2.	O`tilgan mavzuni takrorlash	12 daqiqa
3.	Yangi mavzu bayoni	14 daqiqa
4.	Mustahkamlash	12 daqiqa
5.	Baholash	2 daqiqa
6.	Uyga vazifa	2 daqiqa

Darsning maqsadi:
a) ta’limiy: Ona tili fanining nazariy va amaliy asoslarini o’rganish jarayonida o’quvchilarda estetik did, estetik ong, ona tiliga muhabbat, badiiy tafakkur va tasavvurini kamolga yetkazish va barkamol avlod tarbiyasiga zamin yaratish.
b) tarbiyaviy: Ona tili fani orqali o’quvchilarga DTS asosida dars berish.
c) rivojlantiruvchi: O’quvchilarni tafakkur va idrokini kengaytirish, ularni mustaqil fikrlashga o’rgatish.
Dars uslubi: an’anaviy, noan’anaviy (tagiga chizilsin)
Dars jihozi: Darslik, kompyuter, tarqatma materiallar, ko’rgazmali qurollar...
Dars shiori: Tilga ixtiyorsiz - elga e`tiborsiz. ( A. Navoiy )
Foydalaniladigan adabiyotlar:
«Ona tili» 9-sinf uchun darslik. 9-sinf darsligining elektron varianti.
I. Darsning borishi:
a) salomlashish b) sinf tozaligi va davomatni nazorat qilish
c) kirish suhbati, o’quvchilarning og’zaki nutqini o’stirish
II. O’tgan mavzuni so’rash.
a) individual - tarqatma materiallar, kartochka.
b) Frontal (guruh bilan ishlash)
III. Yangi mavzu
1-topshiriq. Ko’chiring. Gaplar tarkibidagi zidlov bog’lovchilarini topib, ularning vazifalarini ayting. 1. Dilimizda orzu balandroq edi, lekin ko‘klam bir oz noqulay keldi. (Oybek) 2. Gul to‘g‘risida yozganini ko’rganim yo’q, lekin paxta haqida ko’p yozadi. (Abdulla Qahhor) 3. Yo‘lning ikki chetidagi g’alla tovlanardi, ammo ular o‘tgan yillardagi kabi baland emas edi. (Oybek) 4. Kechasi yana qor yoqqan, biroq havo unchalik sovuq emas edi. (Said Ahmad)


Bilib oling. Zidlov bog’lovchilari bog’langan qo’shma gap qismlarini bog’lash bilan birga ular o’rtasida zidlik munosabati mavjudligini ham ifodalaydi. Zidlov bog’lovchilari qo’shma gapning ikkinchi qismi boshida qo’llanadi va qo’shma gap qismlari vergul bilan ajratiladi.


Eslab qoling. -u(-yu), -da yuklamalari bog’langan qo’shma gap qismlarini bog’lash bilan birga ular o’rtasida zidlash, ketma-ketlik munosabati mavjudligini bildiradi.


62-mashq. Ko’chiring. Zidlov bog’lovchilarini aniqlab, ularning qanday vazifa bajarayotganini ayting.
1. Ashula nihoyasiga yetdi, lekin bir zumdan keyin yana yangi tovush parvoz qildi. (Oybek) 2. Bu daraxtning bo’yi baland, lekin mevasi kam. (Oybek) 3. Hammasini tinglardim, ammo O’xshashini topmasdim aslo. (Hamid Olimjon) 4. Oy yoritadi, lekin isitmaydi. 5. Maqtamasman moziyni, biroq O’tmishingni o’ylayman bir zum. (A.Oripov)


63-mashq. Ko’chiring. Zidlov bog’lovchilari bilan -u (-yu), -da yuklamalarini almashtirish mumkin bo’lgan gaplarni aniqlang va buning sababini tushuntiring.
1. Soni ko’p, lekin salmog’i yo’q. (Abdulla Qahhor) 2. Mayli, siz yashirdingiz, ammo men yashirmayman. (Oybek) 3. Men o’z fikrimni aniq tushuntirib berishga harakat qilyapman, lekin siz uni eshitishni xohlamayapmiz. (Olimjon Xoldor) 5. Termometr hamshiraning qo’lidan tushib ketdi-yu, bir tomchi simob yaltirab polga dumaladi. (Said Ahmad) 6. Ba’zilar hordiq chiqarishga kirishadilar-u, ba’zilar podalari izidan cho’lga qarab ketdilar. (Sh.Xolmirzayev)


64-mashq. Gaplarni ko’chiring, zidlov bog’lovchilarini topib, ularni izohlang.
1. To’g’ri so’z har narsadan yaxshi, biroq yolg’onchi va chaqimchidan eshitilgan to’g’ri so’z ham yoqimsizdir. 2. Mol-u puling ketsa-ketsin, ammo vaqtingni zoye ketkizma. 3. Odam umrining lazzati — farzand, lekin noqobil farzand ota-onaning umrini qisqartiradi. 4. Do’st yomon kuningda asqotadi, biroq qo’rqoq do’st yaxshi kuningda ham dushmandan xavflidir. 5. Har kimning zari bo’lmasa-da, hunari bo’lsin. («Hikmatnoma»dari)