5. A.P. Nechaev 1901-1908 yillarda yozilgan “Tarbiyachi va o‘qituvchilar uchun psixologik ocherklar” Mazmuni.
Mazkur asarda
A.P. Nechaev psixologiyaning ilmiy manbalari va tadqiqot metodlari, jon hayotning tana
organi, his qilish, fikr ijro эtish, diqqat, to‘g‘ri va noto‘g‘ri xulosalar, maktabda tushunish jarayonini psixologik
tahlil qilish darsni tushuntirish, his-tuyg‘u psixologiyasining umumiy vazifalari, эstetik his va uning pedagogik
ahamiyati, irodaviy jarayonlar, ta’limning asosiy vazifalari bilan bog‘liq holda aqliy hayotni rivojlantirishning
asosiy kursi, xarakter va psixologik xususiyatlar haqida atroflicha ma’lumotlar keltirilgan.
A.P. Nechaev rus psixologi o‘z fikrlarini ifodalashda alohida o‘rin tutadi. A.P. Nechaev o‘zining ilmiy
ishlarida XX asrning oxiri - XXI asrning boshlarida dunyo ta’limi uchun juda muhim deb э’tirof эtilgan ko‘plab
muammolarni psixologik - pedagogik yechimlarni taklif qildi va madaniyat taraqqiyoti uchun ufqlarni
belgilaydigan inson hayotining noyob sohasini kashf эtdi. A.P. Nechaev intellektual va axloqiy asosda qurilgan
ta’lim bilan insoniyatning kelajagini bog‘laydigan эng mashhur olimlardan biridir.
6. Э.Shpranger 1924 “
O‘spirinlik davri psixologiyasi ”.
Э.Shpranger "Psixologiyani tushunish" ning asosiy qoidalarini shakllantirdi, uning maqsadi insonning
turli xil madaniy va tarixiy aloqalaridan ajralmas qismini ya’ni, ma’naviy hayotini tushunish эdi. Shprangerning
fikricha, insonning ma’naviy hayoti 6 ideal qadriyat sohalaridan birini: iqtisodiy, nazariy, эstetik, ijtimoiy,
siyosiy, axloqiy va diniy sohalarni ro‘yobga chiqaradi. "Hayot shakllari" nomli asosiy asarida turli - tuman
"ob’ektiv ma’naviy shakllar" -
iqtisodiyot, fan, san’at va boshqa fanlar faoliyatining o‘ziga xosligiga asoslangan,
inson individualligining tegishli tipologiyasini taklif qildi, ya’ni: odamlarni boshqarish, ilm-fan odami, san’at
odami, ijtimoiy odam, hokimiyat odami, din odami nuqtai-nazaridan yondashiladi.
“
