Operatsion tizimlar

13 - Mavzu
ServerOTlarning funksiyalari.Server OTlarni taqqoslash. Microsoft Windows ning server OTlari.
Reja:
1. Server OTlarning funksiyalari.
2. Server OTlarni taqqoslash.
3. Microsoft Windowsning server OTlari.

Tarmoqqa ulangan, doimiy ishlaydigan va tarmoqning turli xizmatlarini bajaradigan kompyuterga SERVER deyiladi.

Server tarmoqdagi ma’lumotlarni saqlaydi, tarmoqning boshqa nuqtalariga uzatadi va asosiy xizmati - foydalanuvchilarni internetga ulaydi. Ayni mana shu xizmatlarni bajaradigan tashkilotni - provayder deb atashadi. Ularning serverlari internetga kirish darvozalari hisoblanadi.
Bundan tashqari server so‘zi quyidagicha shakllarda ham ishlatiladi.
Ajratilgan server. Yirik kompaniyalar ko‘pgina kompyuterlarga ega bo‘lishadi. Tashkilotning barcha tarmoq xizmatlarini boshqarish uchun alohida kompyuter ajratilib, unga maxsus dasturlar o‘rnatiladi, internetga doimiy holda ulanadi va uni ajratilgan server deb atashadi. Bu server orqali barcha kompyuterlar internetga chiqa olishadi.
Virtual server. Kechayu kunduz internetga ulangan kompyuterni ishlatish oddiy foydalanuvchiga qimmatga tushadi. SHuning uchun ular boshqa serverning xotirasidan bo‘sh joyni ijaraga olishadi va virtual serverga ega bo‘lishadi. Bu xuddi o‘zingizning internetda vakolat xonangizga o‘xshaganday. Albatta, foydalanuvchi jismoniy server bilan foydalanish huquqiga ega bo‘lmaydi, lekin tarmoq orqali virtual serverga kirib, kerakli ma’lumotlarni yozib qo‘yishi mumkin. Keyin tarmoqqa kiritilgan ma’lumotlarni boshqa foydalanuvchilar kechayu kunduz o‘qishi mumkin.
Odatda, bunday xizmatni provayderlar ko‘rsatadi va uni “xosting” (inglizcha - hosting) deb atashadi.
Serverdagi xosting xizmatlari ikki xil bo‘ladi: pulli va bepul. Pulli xosting xizmatlarga boy va tez ishlaydi, bepulida esa xizmat turlari kam, ishlash tezligi past va saytingizda o‘zgalarning reklamalari paydo bo‘lib turadi. O‘rganishga bepul xosting bo‘laveradi, lekin jiddiy loyihalar uchun pulli serverlar zarur.
Proksi-server. Proksi-server - foydalnuvchi va internet orasidagi maxsus vositachi dastur. Uni ishlatish shart emas, lekin bu dastur yordamida web sahifalarining yuklash jarayonini tezlashtirish mumkin. Proksiserver intranetdan ko‘p ko‘radigan sahifalarni qattiq diskdagi omborga saqlaydi va yana shu sahifalar so‘ralganda intranetdan emas, balki xotirasidan ko‘rsatadi.
Odatda, proksiserver ajratilgan serverga o‘rnatiladi va tarmoq xizmatlarini ham bajaradi: mahalliy tarmoq kompyuterlarini Intranetga ulaydi. Tarmokdagi kompyuterlar internet so‘rovlarini ajratilgan serverga uzatishadi, serverda esa proksi dasturi so‘rovlarni internetga chiqaradi va tashqaridan kelgan ma’lumotlarni tarmoq kompyuterlariga etkazib beradi. Yana proksi dasturi yordamida kompyuterlarning tarmoqdagi ish jarayonini boshqarib, kuzatib turish ham mumkin.