Operatsiyalari

Demak, Barcha Markaziy Osiyo davlatlari – mustaqildir.
Tafakkur qilish - operativ jarayondir
Tafakkur qilish jarayoni biror psixik elementlarning shunchaki birbiri
bilan almashinishi tarzida voqe bo'lmasdan, balki alohida aqliy operatsiyalar
- biz idrok qilayotgan yoki tasavvur qilayotgan narsalar (obyektlar)
ustida, biz umumiylashgan va abstrakt tushunchalarga ega bo'lgan
obyektlar ustida aqliy harakatlar qilish tarzida voqe bo'ladi
Fikrlash operatsiyalari
analiz
sintez
mavhumlash-tirish
taqqoslash
umumlash-tirish
Fikrlash jarayonini ta’minlovchi
operatsiyalar klassifikatsiyasi
Fikrlash jarayonini ta’minlovchi
operatsiyalar klassifikatsiyasi
analiz (fikran narsa va hodisalarga taalluqli sifat va
xususiyatlarni alohida qilib ajratish, tahlil qilish)
1
2
sintez (analiz jarayonida ajratilgan qismlarni yana fikran
birlashtirish, qo’shish)
3
mavhumlashtirish (alohida biror xususiyatni ajratib, boshqa-
laridan fikrni chalg’itish, ayrim xossani mavhumlashtirish)
4
taqqoslash (predmetlar va ularga xos bo’lgan xususiyatlarni
fikran bir-biriga solishtirish, umumiy va farq qiluvchi jihatlarini
topish)
umumlashtirish (umumiy va muhim sifatlariga ko’ra
predmetlarni guruhlashtirish, umumiylashtirish)
5
TAQQOSLASH
Taqqoslash - shunday bir aqliy operatsiyadirki, bu operatsiya ayrim narsalar o'rtasida o'xshashlikni yoki tafovutni, tenglik yoki tengsizlik borligini, bir xiIlik yoki qarama-qarshilik borligini aniqlashda ifodalanadi. K.D. Ushinskiy tafakkur va bilish jarayonlaridagi taqqoslashning juda muhim ahamiyati borligini uqtirib, bunday degan edi: « •.. taqqoslash har
qanday tushunishning va har qanday tafakkurning asosidir. Olamdagi narsalarning hammasini taqqoslab ko'rish yo'li bilan bilolmasak boshqa yo'l bilan bilolmaymiz .
ANALIZ
Analiz jarayonida butunning uning qismlariga uning elementlariga bo'igan munosabati aniqlanadi. Biror moddiy narsani uning moddiy elementlariga
ajratib bo'lish eng oddiy shakldagi analizdir. Stolni ayrim qismlarga bo'lish - uning oyoqlarini, yashiklarini va boshqa shu kabilarni birbiridan
ajratib olish mumkin. Kimyogar suvni vodorod bilan kislorodga ajratib yuboradi. Mana shu hollarning hammasida analiz narsalar va hodisalar
bilan qilinadigan ish-harakatlarda ifodalanishi mumkin
SINTEZ
Sintez - analizning aksi yoki teskarisi bo'igan tafakkur jarayonidir. Bu jarayon obyektning ayrim elementlarini, qismlarini, belgilarini bir butun qilib qo'shishdan iboratdir. Sintez jarayonida murakkab bir butun narsa, yoki hodisa tarkibiga kirgan elementlar, yoki qismlar tariqasida olingan buyum yoki hodisalarning shu murakkab bir butun narsa yoki
hodisaga bo'igan munosabati aniqlanadi.
ABSTRAKSIYA