O’quv fanining dolzarbligi va oliy kasbiy ta’limdagi o’rni

Asosiy nazariy qism (ma’ruza mashg’ulotlari) 
Fanning nazariy mashg’ulot lari mazmuni 
Fanning ishlab chiqarishdagi o’rni 
Ishlab chiqarishning turli jabhalariga oid axborotlarni ishonchli saqlash, ularni har 
xil buzg’unchilar, xakerlardan himoyalash juda ham dolzarb masala hisoblanadi. Global 
kompyuter tarmoqlari paydo bo’lgandan keyin axborotlarni himoya qilish yanada 
qiyinlashdi. Endilikda tarmoq orqali yuqori darajada himoyalanmagan tizimlarni buzib 
kirish yoki ishdan chiqarish ham mumkin bo’lib qoldi. Tizim xavfsizligini ta’minlash 
uchun bu muammolarga kompleks tarzda yondashish kerak. 
Hozirda yaratilgan kriptotizimlar katta hajmdagi turli tabiatli axborotlarni himoyalash 
uchun eng samarali vositalar sifatida tan olingan. Shu bilan birga, bank, moliya, soliq va 
bojxona tizimlarining ishlari berilganlar bazasini boshqarish tizimlari yordamida 

---

avtomatlashtirilgan va axborotlarni himoyalash usullaridan foydalanadi (shifrlash, 
elektron raqamli imzo va boshqalar). Masalan, internet tizimida faoliyat ko’rsatuvchi 
serverlarning katta qismi, xususan, tijorat va pul o’tkazish serverlarining ishi ma’lum 
kriptotizimlar asosida shifrlash, elektron raqamli imzo qo’llanilgan holda tashkil etilgan. 
Fandan o’tiladigan mavzular va ular bo’yicha mashg’ulot turlariga ajratilgan 
soatlarning taqsimoti 
№ 
Мавзу 
Jami 
Ma’ruz
a 
Amali 
yot 
Lab. 
mas
h. 
Mustaqil 
ta’lim 
1 
Axborot 
xavfsizligining 
asosiy 
tushunchalari Axborotlarga nisbatan mavjud 
xavf-xatarlar 
asoslari. 
Axborotlarga 
nisbatan xavf-xatarlar tasnifi. Axborot 
tizimlarida ma’lumotlarga nisbatan xavflar. 
Axborot 
xavfsizligi. 
Axborot 
xavfsizligining asosiytushunchalari va uning 
tasnifi 
30 
2 
2 
2 
10 
2 
Axborot himoyasi va uning turlari. 
Axborot himoyasi va uning turkumlari. 
Tarmoq xavfsizligini nazorat qilishning 
texnik 
vositalari. 
Avtomatlashtirilgan 
axborot 
tizimlarida 
ma’lumotlarga 
nisbatan 
xavflar. 
Avtomatlashtirilgan 
axborot 
tizimlarida 
himoyalanish 
zaruriyati. 
20 
4 
4 
2 
12 
3 
Axborotlarni himoyalash ta’minoti. 
Axborotni himoyalash tizimi. Himoyalash 
tizimining 
kompleksliligi. 
Tashkiliy 
himoyalash 
elementlari. 
Texnik 
himoyalash 
elementlari. 
Dasturiy 
himoyalash elementlari. 
20 
6 
2 
4 
16 
4 
Axborotlarni kriptografik himoyalash. 
Kriptrografiya 
tushunchasi. 
Krip-
tografiyaning maqsadi va vazifalari. 
Kriptografik himoyalash. Axborotlarni 
kriptografik 
himoyalash 
usullari. 
Axborotlarni kriptografiyali himoyalash 
tamoyillari. 
30 
4 
2 
4 
12 
5 
Axborotlarni himoyalashning vositalari. 
Kompyuter 
ma’lumotlarini 
26 
4 
4 
4 
12 

---

himoyalashning 
texnik 
vositalari. 
Kompyuter 
ma’lumotlarini 
himoyalashning 
dasturiy 
vositalari. 
Kompyuter 
ma’lumotlarini 
himoyalashning aralash vositalari. 
 
6 
Simmetriyali kriptotizim asoslari. Simmet-
riyali kriptotizim asoslari. Kriptografik 
himoya. Kriptografik tizimlar va ularga doir 
misollar. Shifrlash, mahfiy va ochiq kalitlar. 
20 
4 
4 
4 
14 
7 
Axborot tizimlarida xavfsizlik 
Ma’lumotlarning ruhsatsiz tarqalishi va 
ularni bartaraf etish usullari. Axborot 
tizimlarining tasirchan qismlari. Elektron 
pochtaga ruxsatsiz kirish. Ma’lumotlarga 
ruxsatsiz kirishning dasturiy va texnik 
vositalari. Kompyuter tarmoqlarining zaif 
tomonlari. 
20 
4 
4 
4 
14 
8 
Tarmoq himoyasini tashkil etish. Tarmoq 
himoyasini tashkil etish asoslari. Kompyuter 
telefoniyasidagi 
himoyalanish 
usullari. 
Tarmoqlarda himoyani ta’minlash usullari. 
Himoyani ta’minlashning texnik vositalari. 
Fizikaviy himoyalash vositalari. Kompyuter 
tarmoqlarida ma’lumotlarni himoyalashning 
asosiy yo’nalishlari. 
30 
4 
4 
2 
16 
9 
Internet tarmog’i himoyasini tashkil etish 
Internet tarmog’ida mavjud aloqaning 
himoyasini ta’minlash asoslari. Internet 
tizimida ma’lumotlar xavfsizligini 
ta’minlash usullari. Internetga ruhsatsiz 
kirish usullarining tasnifi. Ruhsat etilgan 
manzillrning ruxsat etilmagan vaqtda 
ulanishi. Elektron pochtada himoyalanish 
asoslari - elektron pochtadan foydalanish. E-
mail asoslari. E-maildagi mavjud 
muammolar, elektron pochtada mavjud 
xavflar. Elektron pochtani himoyalash. 
20 
4 
4 
4 
14