O'quv qo'llanma

Xabarlar oqimini filtrlash va o'zgartirish
vositachi tom onidan qoidalam ing 
berilgan to 'p i am i y ordam ida bajariladi. B unda vositachi-dasturlarning ikki xili 
farqlanadi:
- servis turini aniqlash uchun xab arlar oqim ini taxlillashga moM jallangan 
ekranlovchi agentlar, m asalan, FTP, H TTP. T elnet;
- barcha xab arlar oqim ini ishlovchi universal ekranlovchi agentlar, m asalan, 
kom pyuter v iruslarini 
qidirib zararsizlantirishga yoki 
m a’lum otlam i 
sh affo f 
shifrlashga moM jallangan agentlar.
D asturiy vositachi unga keluvchi m a ’lum otlar paketini taxlillaydi va agar 
qandaydir o b ’ekt berilgan m ezonlarga m os kelm asa, vositachi uning keyingi siljishini 
blokirovka qiladi yoki m os o ‘zgarishini, m asalan, oshkor qilingan kom pyuter 
v iruslam i zararsizlantirishni bajaradi. P aketlar tarkibini taxlillashda ekranlovchi 
agentning o ‘tuvchi fay 11 i arxivlam i avtom atik tarzda ocha olishi m uhim hisoblanadi.
Foydalanuvchilarni identifikasiyalash va autentifikatsiyalash
b a ’zida oddiy 
identifiqatorni (ism ) va parolni taqdim etish bilan am alga oshiriladi (8.3-rasm ). 
A m m o bu sxem a xavfsizlik nuqtai nazaridan z a if hisoblanadi, chunki parolni begona 
shaxs ushlab qolib ishlatishi m um kin. Internet tarm o g ‘idagi ko‘pgina m ojarolar
84

---

qism an a n 'a n a v iy k o ‘p m arta ishlatiluvchi p arollam ing zaifligidan kelib chiqqan.
A utentiflkatsiyalashning 
ishonchliroq 
usuli 
-
bir 
m arta 
ishlatiluvchi 
parollardan foydalanishdir. Bir m artali parollam i gcneratsiyalashda apparat va 
dasturiy vositalardan foydalaniladi. A p p arat vositalari k o m pyutem ing slotiga 
o ‘m atiluvchi qurilm a boMib, uni ishga tushirish uchun foydalanuvchi qandaydir 
m axfiy axborotni bilishi zarur. M asalan, sm art-karta yoki foydalanuvchi tokeni 
axborotni generatsiyalaydi va bu axborotni xost a n ’anaviy parol o ‘m ida ishlatadi. 
Sm art-karta yoki token xostning apparat va dasturiy ta ’m inoti bilan birga ishlashi 
sababli, generatsiyalanuvchi parol har bir seans uchun noyob bo'ladi.
Ishonchli organ, m asalan kalitlam i taqsim lash m arkazi tom onidan beriluvchi 
raqam li sertifikatlam i ishlatish ham qulay va ishonchli. K o ‘pgina vositachi dasturlar 
shunday ishlab chiqiladiki, foydalanuvchi faqat tarm oqiararo ekran bilan ishlash 
seansining boshida autentifikatsiyalansin. B undan keyin m a ’m ur belgilagan vaqt 
m obaynida undan q o ‘shim cha autentifikatsiyalanish talab etilm aydi.
T arm oqiararo 
ekranlar 
tarm oqdan 
foydalanishni 
boshqarishni 
m arkazlashtirishlari 
m um kin. 
D em ak, 
ular kuchaytirilgan 
autentifikatsiyalash 
dasturlari 
va 
qurilm alarini 
o 'm a tish g a
m unosib 
jo y
hisoblanadi. 
Garchi 
kuchaytirilgan autentifikatsiya vositalari har bir xostda ishlatilishi m um kin b o 'lsad a, 
ulam in g
tarm oqiararo 
ekranlarda 
jo y lash tirish
qulay. 
K uchaytirilgan 
autentifikatsiyalash choralaridan foydalanuvchi tarm oqiararo ekranlar boMmasa, 
T elnet yoki FTP kabi ilovalam ing autentifikatsiyalanm agan trafigi tarm oqning ichki 
tizim lariga to ‘g ‘ridan-to‘g ‘ri o ‘tishi m um kin.
Q ator tarm oqiararo ekranlar autentiflkatsiyalashning keng tarqalgan usullaridan 
biri - K erberosni m adadlaydi. O datda, aksariyat tijorat tarm oqiararo ekranlar 
autentiflkatsiyalashning turli sxem alarini m adadlaydi. Bu esa tarm oq xavfsizligi 
m a ’m uriga o ‘zining sharoitiga qarab eng m aqbul sxem ani tanlash im konini beradi.
85

---

Marsh rutizator