O'quv qo'llanma

Oddiy alamshtirish
algoritm ining m ohiyati quyidagicha (7.7-rasm ).
D astlabki ketm a-ketlikning 64 bitli bloki ikkita 32 xonali A va V ikkili 
so ‘zlarga ajratiladi. A so ‘zlar blokning kichik xonalarini V s o ‘zlar esa katta 
xonalarini tashkil etadi. Bu so 'z la rg a soni /'=32 boMgan siklik iterasiya operatori 
F,
qoMlaniladi. B lokning kichik bitlaridagi s o ‘z (birinchi iterasiyadagi A so ‘zi) 
k alitining 32 xonali so ‘zi bilan m o d 2 32 b o 'y ic h a jam lan ad i; har biri 4 bitdan iborat 
qism larga (4 xonali kirish yoMi vektorlari) ajratiladi; m axsus alm ashtirish uzellari 
y ordam ida har bir vektor boshqasi bilan alm ashtiriladi; olingan vektorlar 32 xonali 
so 'z g a birlashtirilib. chap tarafga siklik ravishda siljitiladi va 64 xonali blokdagi 
boshqa 32 xonali so ‘z (birinchi iterasiyadagi F s o ‘zi) bilan m od 2 b o 'y ic h a jam lanadi.
Birinchi iterasiya tugaganidan so 'n g kichik bitlar o ‘m id a V so* z joylanadi, 
chap tarafda esa A so‘z jo y lan ad i. K eyingi iterasiyalarda so 'z la r ustidagi am allar 
takrorlanadi.
H ar bir /-iterasiyada 
К)
kalitning (kalitlar 8 ta) 32 xonali s o ‘zi quyidagi 
q oidaga binoan tanlanadi
mod 8, 1 < i < 24 
булганда.
i > 25 
булганда,
i =
32 
булганда,
D em ak, shifrlashda kalitning tanlanish tartibi quyidagi k o 'rin ish d a boMadi: 
K o . K | , K 2 . K 3 . K 4 . K 5 , K 6, K 7 . К о - К ] , K i , K 3 . К ) , К 5 , К ^ , К 7 ,
К о , К , , К 2 , К ь К , . К 5 , К б , К 7 , К 7 , К * , К 5 , К » , К 3 , К 2 , К „ К о , .
R asshifrovka qilishda kalitlar teskari tartibda ishlatiladi.
47

---

6.7-rasm . O ddiy alm ashtirish algoritm ida shifrlash jaray o n in in g blok-sxem asi.
A lm ashtirish bloki k etm a-k et tanlanuvchi 8 ta alm ashtirish uzellaridan iborat. 
A lm ashtirish uzeli har birida alm ashtirish vektori (4 bit) jo y lash g an 16 qatorli 
jadvaldan iborat. Kirish y o ‘li vektori jad v ald ag i qator adresini aniqlasa. qatordagi son 
alm ashtirishning chiqish y o ‘li vektori hisoblanadi. A lm ashtirish jadvaliga axborot 
oldindan yoziladi va kam dan-kam o ‘zgartiriladi.
Gammalash
algoritm ida dastlabki bitlarning ketm a-ketligi gam m aning bitlari 
ketm a-ketligi bilan m od2 b o 'y ic h a jam lan ad i. G am m a oddiy alm ashtirish algoritm iga 
binoan hosil qilinadi. G am m ani shakllantirishda ikkita m axsus doim iylardan ham da 
64-xonali ikkili ketm a-ketlik sinxroposilkadan foydalaniladi. A xborotni 
faqat 
sinxroposilka borligida rassh ifro v k a qilish m um kin.
S inxroposilka 
m axfiy 
boMmavdi 
va ochiqholda k om pyuter xotirasida 
saqlanishi yoki aloqa kanali orqali uzatilishi m um kin.
48

---