O‟quv qo‟llanma

Ishni bajarilish uchun topshiriqlar tartibi va qo‟yilgan vazifa: 
1. Elektron raqamli imzoning asosiy moxiyatini tushuntirib bering.
 
2. Elektron raqamli imzo tizimini yaratish yӯnalishlarini tushuntiring.
 
3. Elektron raqamli imzo xususiyatlarini ayting. 
4. Elektron raqamli imzoning ishlash jarayoni. 
5. Noqonuniy usullardan muhofazalanish uchun qanday chora - tadbirlari 
ko‘riladi. 
6. ERI tizimini yaratishning qanday yo‘nalishlari ketma ketligi. 
7. Har bir talaba DXM tizimidan ER imzo olinadi va ketma ketligi 
yoritiladi. 

---

39 
6-Amaliy mashg‟ulot 
Mavzu: Identifikatsiyalash va autentifikatsiyalash usullari. 
Kirish: 
Kompyuter tizimida ro‘yxatga olingan har bir subyekt 
(foydalanuvchi yoki foydalanuvchi nomidan harakatlanuvchi jarayon) bilan uni bir 
ma‘noda indentifikasiyalovchi axborot bog‘liq.
Ishdan maqsad: 
Mazkur amaliy ishni bajarish jarayonida talabalar 
identifikasiyalash usullari va autentifikatsiyalash usullarini axborot xavfsizligini 
ta‘minlashda qo‘llanilishining ahamiyati haqida amaliy bilim va ko‘nikmalarga ega 
bo‘ladilar. 
Kerakli jixozlar: 
Kompyuter, Proektor dasturlar ixtiyoriy, printer, daftar, 
A4 formatdagi oq qog‘oz. 
Qisqacha nazariy ma‟lumot: 
Bu ushbu subyektga nom beruvchi son yoki simvollar satri bo‘lishi mumkin. 
Bu axborot subyekt indentifikatori deb yuritiladi. Agar foydalanuvchi tarmoqda 
ro‘yxatga olingan indentifikatorga ega bo‘lsa, u legal (qonuniy), aks holda legal 
bo‘lmagan (noqonuniy) foydalanuvchi hisoblanadi. Kompyuter resurslaridan 
foydalanishdan avval foydalanuvchi kompyuter tizimining identifikasiya va 
autentifikatsiya jarayonidan o‘tishi lozim. 
Identifikasiya
(Identification) - foydalanuvchini uning identifikatori (nomi) 
bo‘yicha aniqlash jarayoni. Bu foydalanuvchi tarmoqdan foydalanishga uringanida 
birinchi galda bajariladigan funksiyadir. Foydalanuvchi tizimga uning so‘rovi 
bo‘yicha o‘zining identifikatorini bildiradi, tizim esa o‘zining ma‘lumotlar 
bazasida uning borligini tekshiradi.