O‗quv-uslubiy qo‗llanma

 
Tahlil tartibi.
1.Ma‘nosiga ko‗ra turi 
2.Tuzilishisha ko‗ra turi 
3.Taqlid so‗zlarning otlashishi
 

4. Gapdagi vazifasi.

 
Tahlil namunasi 
Otning dupur-dupuri borgan sayin yaqinlashdi
. 
 
dupur-dupuri-taqlid so‗z, tovushga taqlid so‗z, tuzilishiga ko‗ra takror holda 
ishlatilgan, otlashgan taqlid so‗z, otlarga xos bo‗lgan – i 3- shaxs birlik egalik 
qo‗shimchasini olgan, gapda ega vazifasida kelgan. 
Topshiriq
. Berilgan matndagi taqlidlarni tahlil qiling. 
1. Ummatali o`zini qanchalik og`ir tutmasin, dag`-dag` titrardi. (Sh.)2. Nazirpolvon yalt 
etib unga qaradi. (O`.Umarbekov) 3. Qo`lidagi bo`r polga tushib singandan keyin, butun 
sinf qah-qah urib kulib yuborgach, u o`ziga keldi. (J.Abd.) 4. Daraxtlarda to`kilmay 

---

33 
qolgan barglarni shirt-shirt yulib, har yoqqa uchiraverdi. (O.) 5. Otaning gaplari yuragiga 
jiz-jiz tegadi-yu, piq-piq kulayotgan Qo`chqorga qarab o`shqiradi. (O.Yo.)
Undovlar 
His –hayajon va buyruq-xitobni ifodalovchi so‗zlar
undov so„zlar
deyiladi. Undov 
so‗zlar so‗roqqa javob bo‗lmaydi. Ular ham 2 xil:
 
 
A) his-hayajon undovlari
- kishilarning quvonchi, erkalanishi, rohatlanishi, g‗arazi,
noroziligi, og‗riqi kabi hissiyotlarni ifodalaydi: 
e, voy, voy-bo‗, voy-bo‗y, o, oh, ura, o‗h, , 
eh, o‗, salom, ofarin, qulluq, rahmat, barakalla, obbo...
 
 
B) buyruq-xitob undovlari
- kishilarning diqqatini tortish, jonivorlarni haydash,
chaqirish va to‗xtatish uchun qo‗llanadi:
Hey, hoy, chuv, ey, xo‗sh, beh-beh, pish-pish, 
kuch-kuch, yit, ishsh, ix, durr, kisht...
Undov so‗zlar yakka, juft va takror holda qo‗llanishi mumkin: 
eh, voy-bo‗y, voy-voy...
Undov so‗zlar yozuvda, odatda, vergul bilan ajratiladi: 
O‗h-ho‗, juda, zo‗r-ku!
Undalmadan oldin kelgan undov so‗zlardan keyin vergul qo‗yilmaydi:
 
Hoy quyoncha, qayoqqa ketyapsan
?! 
Kuchli his-hayajon bilan aytiladigan undov so‗zlardan keyin undov belgisi 
qo‗yiladi:
O! Ho‗kiz yo‗q!
Undov so‗zlar otlashadi:
Salomingni pishirib e ! 
- Xo‗sh, xo‗p