O’quv yili 4-sinflar Tabiatshunoslik fanidan ishlanmalar tayyorlashda foydalanilgan yillik



Yüklə 45,79 Mb.
səhifə79/147
tarix20.07.2023
ölçüsü45,79 Mb.
#136908
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   147
TabiatIIII

3. Ustyurt platosi. Oʻzbekiston hududidagi sirli va gʻayrioddiy joy mamlakatning Orol dengizi va Amudaryo deltasi oraligʻidagi gʻarbiy qismini egallaydi. Bir paytlar bu yerlarda jahon okeani bo‘lib, ularni tashlab, jonsiz hudud - suvsiz va ko‘katsiz plato qoldi. Ustyurtning umumiy maydoni qariyb 200-ming kvadrat metr bo‘lib, gilli va gil-shag‘alli cho‘l hisoblanadi. Baʼzan platoda togʻ tizmalari, tik qoyali baland qoyalar, ohaktosh jinslar va yerdagi oq yoriqlar uchraydi.
Platoda o‘q shaklida sirli geogliflar mavjud. Bu o‘qlar nima va ular nima uchun yaratilganligi hali ham aniq javob yo‘q. Ularni birinchi marta 1980-yillarda ekspeditsiya paytida vertolyotdan ko‘rishgan. Geogliflarning yaratilish vaqti taxminan miloddan avvalgi XIV-XV asrlardir.
4. Mirzacho‘l. Sirdaryo viloyati hududida, Sirdaryoning chap qirgʻogʻida, daryoning Fargʻona vodiysidan chiqadigan joyida joylashgan. Och dashtning umumiy maydoni 10 ming kvadrat metrni tashkil qiladi. Dastlab, cho‘l faqat ko‘chmanchi hayot uchun qulay joylar bo‘lgan keng tekis hudud edi. Janubda dasht Turkiston tizma tizmalari, shimolda Qizilqum choʻllari bilan oʻralgan.
19-asr oxiridan Mirzacho‘l oʻzlashtirildi, sugʻorish kanallari qurila boshlandi. Asta-sekin dasht o‘zgarib, xo‘jalik ehtiyojlariga moslasha boshladi. Muhandis va olimlar tufayli taqir dasht sugʻoriladigan yerga aylanib, bu yerda paxta, poliz va boshqa ekinlar yetishtirildi. Bugun Sirdaryo viloyatida bir paytlar Mirzacho‘l hududida yetishtirilgan qovun, tarvuz, anorning mazali navlarini tatib ko‘rishingiz mumkin.
5. Sandiqli choʻli. Qumli choʻl Buxoro va Qashqadaryo viloyatlari hududida joylashgan. Sandiqli choʻl Qizilqum cho‘lining davomi, ammo bu cho‘lda Qizilqumdan farqli o‘laroq, qizil tepalikli qumlar emas, oltinrang qumlar bor. Cho‘lda siz qumli tekisliklar, qumtepalar, sho‘r botqoq takirlari, g‘ayrioddiy pasttekisliklarni uchratishingiz mumkin. Bundan tashqari, platoga o‘xshash massivlar va quruq kanallar mavjud. Sandiqli choʻlda neft, tabiiy gaz va shifobaxsh loyga boy konlari bor.

Yüklə 45,79 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   147




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin