Органик кимё лабораториясида ишлаш қоидалари

Masala va mashqlar 
 
1.
Diazometan bilan atsetilenning o’zaro reaksiyasidan pirazol hosil bo’lish 
reaksiyasi tenglamasini yozing. 
2.
Atsetilatsetonga gidrazin ta’sir ettirib 3,5-dimetilpirazol hosil qilish 
reaksiyasi tenglamasini yozing. 
3.
Diazosirka efir bilan etilen o’zaro reaksiyaga kirishganda qanday birikma 
hosil bo’ladi? 
4.
Pirazol ajralib chiqish vaqtidagi vodorod (natriy va etil spirt) bilan 
qaytarilganda pirazolin hosil bo’ladi. Reaksiya tenglamasini yozing. 
5.
Quyidagi birikmalarning tuzilish formulalarini yozing: a) pirazolidin; b) 4-
aminopirazol; v) 2,6-dioksipirimidin (uratsil); g) 5-metil-2,6-dioksipirimidin (timin); 
d) 6-amino-2-oksi-pirimidin (tsitozin); e) 2-amino-6-oksipurin (guanin); j) 2-metil-
adenin. 
6. 
1,2-dibrometanga 
ammiak 
ta’sir 
ettirib 
piperazin 
hosil 
qiling.

---

227 
Ilova 
 
Ayrim reaktivlarning tayyorlanishi 
1. 
Ammoniy sulfatning suvdagi to‘yingan eritmasi.
46 g 
(NH
4
)
2
SO
4
ni 100 ml suvda 100
0
C da eritiladi. Eritma xona 
haroratigacha sovitilganda kristallarning bir qismi cho‘kmaga tushadi. 
2. 
Bromning uglerod (IV)-xloriddagi eritmasi.
Mo‘rili shkafda 
kolbaga 5 ml suyuq brom quyiladi va unga chayqatib turgan holda 
ehtiyotlik bilan 95 ml uglerod (IV)-xlorid qo‘shiladi. 
3. 
Bromli suv (bromning suvdagi to‘yingan eritmasi).
Bromning suvdagi to‘yingan eritmasining 1 litrida 28-30 g (10 ml ga 
yaqin) brom bo‘ladi. Bromli suv eritmasini tayyorlayotganda idish 
ostida ozgina miqdorda suyuq brom qolishi kerak. Shuning uchun ham 
1
l
eritmaga 12-13 ml brom olinadi. Idishning hajmi tayyorlanadigan 
eritmaning hajmiga nisbatan 3 marta katta bo’lishi kerak 
(chayqatilganda to‘kilib ketmasligi uchun). 
Tayyorlangan eritma og‘zi shliflangan idishda mo‘rili shkaf 
ostida saqlanadi. Brom bug‘i zaharli. Shuning uchun ham bromni 
o‘lchash va uni eritish ishlari mo‘rili shkaf ostida bajarilishi kerak. 
4.