Органик кимё лабораториясида ишлаш қоидалари



Yüklə 4,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə175/188
tarix20.11.2023
ölçüsü4,22 Mb.
#164038
1   ...   171   172   173   174   175   176   177   178   ...   188
Organik kimyo laboratoriya-2022

3. 
Indigoni 
sulfolash.
Quruq 
probirkaga 
indigo 
kristallari- 
dan 
bir 
nechta 
va 
4-5 
tomchi 
kontsentrlangan 
sulfat 
kislota 
soling. 
Bunda ko’k rangli aralashma hosil bo’ladi. Probirkani gaz gorelkasi 
alangasida 
aralashma 
qaynagunicha 
qizdiring. 
Eritma 
sovigandan 
so’ng unga 8-10 tomchi suv qo’shing va kuchli chayqating. Hosil qilin- 
gan 
eritmadan 
filtr 
qog’ozi 
bo’lakchasi 
ustiga 

tomchi 
tomizing. 
Bunda och-ko’k rangli dog’ hosil bo’ladi. 
Indigodan farqli o’laroq, reaksiya natijasida hosil bo’lgan indigodisulfokislota
sulfokislotalar kabi suvda yaхshi eriydi. 


216 
4. Indigo bilan «kubli» bo’yash.
Indigo suvda va spirtda mutlaqo erimaganligi 
sababli u bilan to’qimalarni bevosita bo’yab bo’lmaydi. 
Indigoni bo’yok, sifatida ishlatish uchun uni ishqorli eritmalarda natriygidrosulfit 
(Na
2
S
2
O
4
•2N
2
O) Bilan qaytarib oq indigoga, ya’ni leykoindigoga aylantiriladi («kub» 
hosil qilinadi). Oq indigo molekulasida fenolga хos enol gidroksillar borligidan, u 
ishqorlarda oson eriydi. Oq indigoning ishqordagi rangsiz eritmasi shimdirilgan 
gazlama havoda oson oksidlanib, ko’k rangga bo’yaladi. Bo’yashning bu usuli «kubli» 
bo’yash deb ataladi. 
100 ml sig’imli stakanda 1 g indigo bilan 2-3 ml etil spirtni shisha tayoqcha 
yordamida aralashtiring. Hosil bo’lgan aralashmaga 50 ml suv qo’shing. So’ngra 
reaksion aralashmani 30-40°S gacha qizdiring. SHu temperaturani saqlab turgan holda 
unga 1 g natriy gidrosulfit va 1,5 ml kontsentrlangan o’yuvchi natriy eritmasidan 
qo’shing. Bir necha minutdan so’ng (leykoindigo hosil bo’lganligi sababli)eritma 
sarg’ish-jigar rangga bo’yaladi. Havo kislorodi ta’sirida eritma yuzasida yupqa indigo 
qavati hosil bo’ladi. 
Bo’yash uchun stakandagi eritmaga ip-gazlama qiyqimini botiring va eritmani 
suv hammomida 50-60°C da 10-15 minut qizdiring. So’ngra eritma shimdirilgan 
qiyqimni siqib tashlang va uni shisha tayoqchaga yoyib quying. Gazlama havoda asta-
sekin ko’k rangga bo’yaladi: 

Yüklə 4,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   171   172   173   174   175   176   177   178   ...   188




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin