44 | Alkenlarning oksidlanish reaksiyasi (Vagner reaksiyasi) Alkenlar molekulasidagi qo`shbog` hisobiga oksidlanish reaskiyasiga oson kirishadi. Etilen kaliy permanganat ta`sirida neytral muhitda oksidlanganda ikki atomli spirt-etilenglikol hosil bo`ladi:
3CnH2n + 2KMnO4 + 4H2O → 3CnH2n(OH)2 + 2MnO2 + 2KOH
3CH2=CH2 + 2KMnO4 + 4H2O → 3CH2 – CH2 + 2MnO2↓ + 2KOH
| | qora OH OH
45 | Alkenlarning polimerlanish reaksiyasi Etilen va propilen polimerlanish reaskiyalariga kirishadi. Polimerlanish – bu bir xil molekulalarning o`zaro birikib, yirik molekula polimerni hosil qilish reaksiyasidir. Etilenning polimerlanishini quyidagicha yozish mumkin:
nCH2=CH2→ (–CH2 – CH2– )n monomer polimer n – polimerlanish darajasi. Bu yerda etilen monomer, polietilen polimer hisoblanadi.
46 | Benzol yadrosining orientatsiya qoidasi(o`rin olish reaksiyalari) Yon zanjirdagi alkil radikallari elektron zichlikni benzol tomon siljitishi tufayli, halqadagi elektron bulutlarning bir tekis taqsimlanishi buziladi va 2,4,6-holatdagi uglerod atomlarida elektron zichliklari ortadi, bu o`z navbatida ular bilan bog`langan vodorod atomlarini qo`zg`aluvchan bo`lib qolishiga olib keladi, shu sababli ular almashinishga moyil bo`lib qoladi.
47 | Arenlarni kaliy permanganatning kislotali eritmasi ishtirokida oksidlash Benzol oksidlanishga ancha chidamli. Undan farq qilib, benzol gomologlari ancha oson oksidlanish reaksiyasiga kirishadi. Benzol gomologlariga kuchli oksidlovchilar ta`sir ettirilganda (KMnO4) faqat yon zanjir oksidlanadi. O
5C6H5 – CH3 + 6 KMnO4 + 9H2SO4 → 5C6H5 – C + 6MnSO4 + 3K2SO4 + 14H2O
OH
