Oriental Renaissance: Innovative

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 2 | ISSUE 3 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor
 
 SJIF 2022: 5.947 
Advanced Sciences Index Factor 
 ASI Factor = 1.7 
1417 
w
www.oriens.uz
March
2022
 
Masalalarni tinglashni o‘rganish va uni mustaqil o‘qib o‘zlashtirishdan 
boshlanadi. Masala shartini yaxshiroq o‘zlashtirish maqsadida har bir o‘quvchi 
masala matnini mustaqil o‘qib chiqishi zarui bo‘lishi uchun ularga masalani oldin 
ovoz chiqarmay o‘qishini so‘ngra esa tovush chiqarib ifodali o‘qishni taklif qilish 
kerak.Masalani ifodali o‘qishda sonni ma‘lumotli va masalani yechish uchun muhim 
ahamiyatga ega bo‘lgan elementlari tovush bilan ajratib olishlari uchun fikr 
yuritishlari o‘rgatiladi. O‘quvchi masalani yechish mobaynida ko‘p matematika 
fikrlash son, arifmetik amallar, amaliarni bajarish tartibi haqida fikr yuritadilar, 
o‘quvchilar masalalar yechish orqali o‘quvchilar bilan va tarbiya sohasida muhim 
bo‘lgan fikrlar bilan tanishadilar. Ko‘p masalalarning mazmunida bolalarni va 
kattalarning mehnati mamlakatimizning xalq xo‘jaligi mexanika fan va madaniyatida 
erishgan yutuqlari haqida fikr yuritadilar. 
Masalalar yechish haqida fikr yuritish aqliy rivojlanishiga ancha ijobiy ta‘sir 
ko‘rsatadi chunki u aqliy operasiyalarni analiz va sentez, taqqoslash 
umumlashtirishni talab etadi. O‘quvchi istalgan masalani echayotganda analiz qiladi 
savolini masala shartida fikr yuritadi. O‘quovchilar masala yechish orqali 
izlanayotgan sonlar orasidagi bog’lanishlarini aniqlash uchun fikr yuritadilar. 
Masalalar yechish mobaynida o‘quvchilar egallashi lozim bo‘lgan belgilar sonlar va 
izlanayotgan son orasidagi masalalar ustida ishlashga doir o‘quvchilarni avval bir 
turdagi masalalarni yechishga so‘ngra boshqa turdagi masalalarni yechishga fikr 
yutita olib negaki masalalar yechish jarayonida berilgan sonlar va nomalum son 
orasidagi bog’lanishni aniqlash buning aloxida arifmetik masalalarni tanlashni 
o‘rganadilar. YA‘ni masalada arfimetik amalni tanlashga o‘tish uchun fikr mulohaza 
yuritiladi. Masala yechish og’zaki yoki yozma ravishda bo‘lishi haqida fikr mulohaza 
yuritadilar og’zaki yechishda tegishli arfimetik amallar va tushuntirishlar og’zaki 
bajariladi. Boshlang’ich sinflarda echiladigan masalalarni deyarli yarmi og’zaki 
bajarilishi kerakligi haqida mulohaza qiladilar. Masalalar yechish o‘quvchilarda 
masala mazmuniga chuqurroq qarash haqida berilgan sonlar va izlanayotgan va 
orasidagi bog’lanishni har tomonlama fikrlash qobiliyati rivojlantiradi. O‘quvchilarni 
mustaqil masalalar yechishiga o‘rgatishning bir qancha bosqichini ko‘rsatamiz. 
1-bosqich masala o‘quvchining yo‘naltiruvchi savollar buyicha echiladi va bu 
yechish doskada va daftarga bir vaqtda bajariladi. 
2-bosqich masala shartini o‘qituvchi rahbarligida analiz qiladi va yechish 
rejasini tuziladi. Yechishni o‘z doirasiga yozilmaydi og’zaki aytilmaydi ham. 
O‘quvchilar esa uni mustaqil fikr yuritib boradilar. 

---