Bir unga qaraysan, bir menga qaraysan. (uyushgan bog’lovchi)
Bir unga qaraysan, bir menga qaraysan. (uyushgan bog’lovchi)
Bir kattaning gapiga kir, bir kichikning.
Umri bir oqardi, bir qizardi ...
7. Kesim bo’lib kelganda birlik , birdamlik, o’xshashlik, umumiylik ma’nosini ifodalaydi:
Odamning tili bilan dili bir bo’lsin. Kemaga tushganning joni bir.(M)
Bir so’zi bilan olmosh, ravish, ot, fe’l yasaladi.
Sonning turlari.
Predmetning miqdorini butunicha va qismlarga ajratib, ifodalashiga ko’ra ikki xil bo’ladi: butun, kasr.
1. Miqdorni, sanoqni, predmetning butunligini saqlagan holda ifodalovchi sonlar butun sonlar deyiladi.
2. Butunning qismini ifodalovchi sonlar kasr sonlar deyiladi: yarim, chorak, nimchorak.
3. Butun va kasr son aralash holda qo’llanilsa, kasrli son – aralash son deyiladi: bir butun, o’ndan ikki.
Sonning ma’no turlari.
Sonlar ma’no va grammatik xususiyatlariga ko’ra 2 turga ajratiladi: 1. Sanoq sonlar. 2. Tartib sonlar.
Miqdor sonlar narsani sanash, donalash, taxminlash, taqsimlashga asoslangan umumiy qiymatini ifodalash uchun xizmat qiladi.
Miqdor sonlar ma’no jihatdan
sanoq son,
dona son,
chama son,
jamlovchi son,
taqsim son kabi turlarga bo‘linadi.
Ular quyidagi xususiyatlarga egaligi bilan o‘zaro farqlanadi:
Tartib son.
Predmetning joylashish tartibini, sirasini, ish-harakatning bajarilish tartibini bildiradigan sonlar tartib son deyiladi. Tartib son arab va rim raqamlari bilan ifodalanadi: 2000 – yil, 2 –sentyabrь, XIV bob.
Tartib son otga bog’lanib kelganda sifatlovchi-aniqlovchi, otlashganda esa to’ldiruvchi, kesim bo’lib keladi. –dan qo’shimchasini olib, kirish so’z vazifasini bajaradi.
Tartib sonlar ba’zan daraja, nav, tur ma’nolarini bildirib keladi: 1 – sinf xaydovchisi, 2-nav un, 1-tur o’yinlari.
