OrqaniZMİn yaş XÜsusiYYƏTLƏRİ
Yüklə 1,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
56 V. FƏSİL Qan sistemi və qan dövranının yaş xüsusiyyətləri Qan orqanizmin daxili mühitidir. Hər bir orqanizm yaşamaq üçün müəyyən şərait tələb edir. Bu, təkamül nəticəsində uyuğunlaşmış şərait olmalıdır. İnsan orqanizminin uyuğunlaşmış mühit şəraiti – qan, limfa və toxuma mayesidir. İnsan orqanizminin bir qrup hüceyrələri xarici mühit şəraitini dəyişməsinə çox həssasdırlar. Mühitin dəyişməsi orqanizm üçün mühüm mahiyyət daşıyır. Bir çox orqanizmlər mühit şəraitinə uyuğunlaşırlar. Orqanizmin daxili mühit şəraitinin müvazinətli saxlamasına homeostaz deyilir: qan təzyiqi, bədən temperaturu, qan və toxuma mayesinin osmotik təziqinin sabitliyi, zülal və karbohidratların miqdarı, natri və kali, kalsi və xlor ionlarının səviyyəsi, normal təmin olunmaldır. Hemeostazin stabilliyini, sinir sistemi tənzim edir. Bu zaman vegetativ sinir sistemi, hipofiz, hipotalamus, böyrəküstü vəzilər və digər endokrin vəzilərin fəaliyyəti yüksəlir. Orqanizmə daxil olmuş turş xassəli maddələr süd turşusu, piroüzüm turşusu və fosfor turşusu, mühitin pH – nı dəiyşdirir və orqanizm özünü müdafiə etmək üçün bufer sistemini (hemoqlobin, qan zülalları, karbonat) fəallaşdırır. Bufer sistemlər pH stabil (neytral) saxlamağa çalışır. Orqanizmə təsir edən impulslar hemoreseptorların fəaliyyətinə təsir göstərir, tənəffüs, ifrazat, qan dövranının sürəti və s. dəyişir. Fiziki fəaliyyət zamanı isə iş görən orqana daha çox qan gəlir, qara ciyər daha çox işləyən orqanlara, qlükoza göndərir. |