O'rta maxsus, kasb-hunar ta'limi markazi o'zbekiston respublikasi sog'liqni saqlash vazirligi oliy va o'rta tibbiy ta'lim bo'yicha o'quv-uslubiy idorasi

Klinik belgilari. O'tkir buyrak yetishmovchiligi quyidagi bosqichlarda kechadi.

Birinchi bosqich — boshlang'ich yoki shok bosqichi bo'lib, o'tkir buyrak yetishmovchiligini keltirib chiqargan kasalliklar sabablarining belgilari bilan xarakterlanadi. Bemor-lardan so'ralganda anamnezida uzoq vaqt davomida kollapsda yotganini aytib, davomida nima bo'lganini eslay olmaydi, keyin siydik miqdori kamayganini aytadi. Shuning uchun ham turli shikastlar, operatsiyalar va og'ir holatlardan keyin siydik miqdoriga ahamiyat berish kerak.

Ikkinchi bosqich — oligoanuriya bosqichi bo'lib, bir sutkadagi siydik miqdori 300—500 ml yoki 500 ml.dan oshmaydi. Bu bosqichda hamma belgilar ko'zga tashlanadi. Bemorning butun organizmida shish paydo bo'ladi, gipogidrotatsiya(to'qi-malarda suv yig'ilishi), giperkalemiya, qonda siydik miqdori-ning ko'payishi kuzatiladi. Betoblik, asidoz va anemiya osha boradi, markaziy asab sistemasi faoliyati buzilishi natijasida bosh kuchli og'riydi, befarqlik ortadi, uyqu bosadi.

Uchinchi bosqich — poliuriya bosqichi bo'lib, ayrim hollarda bemorlar qo'zg'aluvchan bo'ladi, ishtaha bo'lmaydi, til quriydi, ko'ngil aynib, qusadi, qon bosimi oshadi, tomir urishi tezlashadi, bemor 3—4 kun ichida uremiyadan o'lmasa, 12—i 5

kundan boshlab poliuriya (ko'p miqdorda siydik ishlab chi-qarish) bosqichiga o'tadi. Bu bosqich siydik ajratib chiqarish bosqichi yoki yaxshi bo'la boshlash bosqichi deyiladi. Bu bosqichda koptokchalarning ishi o'z holatiga qayta boshlaydi, lekin orga-nizmda hali kasallik davom etadi. Bu bosqich shunisi bilan xavfli-ki, agar quyilgan va ajralib chiqqan siydik miqdori hisobga olinmasa, siydik bilan birga ko'p miqdorda elektrolit yo'qotish mumkin, oqibatda bemor ahvoli birdaniga og'irlashib qoladi.

To'rtinchi bosqich — sog'lomlashish bosqichi bo'lib, yuqorida qayd etilgan shikoyatlar siydik va qondagi o'zgarishlardan asorat ham bo'lmaydi. Bemor kun osha o'zini yaxshi his qila boshlaydi. Shunga qaramasdan bemorni davolashni davom ettirish kerak. U doimo terapevt nazoratida bo'ladi.

Davolash. Davolashda keltirib chiqargan sabablarga qarshi kurashiladi. Bu haqida yuqorida bayon qilingan. Chunonchi, gipovolemiyalarga qarshi kurashish, buyraksohasiga issiq grelka qo'yish, quyilgan va yo'qotilgan suyuqlik miqdorini hisobga olish (yo'qotilgan suyuqlik 500 ml dan oshmasligi kerak) lozim.

Oqsillar normadan bir-ikki marta kam yuborilishi kerak. 10—20 % li glukoza quyish hisobiga energiya bilan ta'minlanadi. Metabolik asidozga qarshi 4 % li bikarbonat natriydan 200— 400 ml, siydik haydovchi dorilardan 20—10 ml gacha, anti-biotiklardan penitsillin va uning guruhiga kiruvchi antibiotiklar, yurak glukozidlari, gormonlar, zarur bo'lsa, geparin qo'llash kerak bo'ladi.

Oliguriya yoki anuriya bosqichi 6—7 kundan, giperkalemiya, giperazotomiya osha boshlasa gemodializga o'tiladi.