To‘g‘ri chiziqli usul nomoddiy aktivni foydali ishlatishning butun davri mobaynida eskirishning doimiy summalarini hisoblab yozishdan iborat.
Kamayib boruvchi qoldiq usuli bo'yicha muntazam hisoblab yozilayotgan summalar foydali ishlatish muddati davomida kamayadi.
Bajarilgan ishlar hajmiga mutanosib ravishda hisoblab yozish usuligabinoan amortizatsiya miqdori faqat nomoddiy aktiv qancha marta ishlatilishiga yoki qancha mahsulot birligi ishlab chiqarilishi kutila- yo‘tganiga bog'liq bo'ladi.
To‘g‘ri chiziqli usul. Amortizatsiyani hisoblab yozish usullaridan birortasini qo'llashni aniqlash qiyin bo‘lgan hollarda hisoblab yozishning to‘g‘ri chiziqli usulidan foydalaniladi.
Amortizatsiyani hisoblashda uning tugatilish qiymatiga e’tibor berish lozim. Agar boshqa summani ishonchli tarzda hisob-kitob qilish mumkin bo‘lmasa, nomoddiy aktivning qoldiq qiymati nolga teng bo'ladi. .
Korxonalar tegishli nomoddiy aktivlar bo‘yicha jamg'arilgan amortizatsiya to‘g‘risidagi axborotni quyidagi schyotlarda aks ettiradi:
0510-«Patentlar, nou-xau va litsenziyalaming eskirishi».
0520-«Savdo markalari, tovar belgilari va sanoat namunalarining eskirishi».
0530-«Dasturiy ta’minotning eskirishi».
0540-«Yer va tabiat resurslaridan foydalanish huquqining eskirishi».
0550-«Tashkiliy xarajatlaming eskirishi».
0560-«Franshizalaming eskirishi».
0570-«Mualliflik huquqlarining eskirishi».
0590-«Boshqa nomoddiy aktivlaming eskirishi».
Ushbu schyotlaming kreditida hisoblangan eskirish summalari, debetida esa nomoddiy aktivlaming chiqib ketishida hisoblangan eskirish summalarining o'chirilishi aks ettiriladi.
Nomoddiy aktivlaming sintetik hisobi schyotlarda quyidagicha aks ettiriladi:
t/r
Muomalalar mazmuni
Schyotlar aloqasi
D
К
1
Ta’sischilar tomonidan korxona ustav kapitaliga ulaming
0410-
qo‘yilmalari hisobiga nomoddiy aktivlar kirim qilindi
0490
4610
2
Boshqa korxona va shaxslardan nomoddiy aktivlar sotib
olindi va korxonaning o'zida yaratilsa, haqiqiy tannarxi
0410-
bo'yicha kirim qilinadi
0490
0830
3
Boshqa korxona va shaxslardan tekinga olingan va
davlat tomonidan subsidiya sifatida olingan nomoddiy
0410-
aktivlar kirim qilinadi
0490
8530
4
Gudvil (firma bahosi)da korxonaga sotib olinishi
0480
8330
5
Nomoddiy aktivlaming sotilishi, hisobdan chiqarilishi
va boshqalar natijasida dastlabki qiymati bo'yicha chiqib
9220
0410
ketishi
0490
6
Nomoddiy aktivlarga hisoblangan eskirish summasiga
2010
2310
2510
0510-
9420
-0590
T
Nomoddiy aktivlaming chiqib ketishida (sotilishida,
Sotishdan tushgan tushum < ► Nomoddiy aktivlaming harakati bilan bog‘liq operatsiyalaming sintetik hisobi schyotlarda quyidagicha aks ettiriladi:
D 4610 К D 0410-0490 К D 9220 К D 0510-0590 К
Ustav kapitaliga ishtirokchilar ulushi
Dastlabki qiymat bo'yicha hisobdan chiqarish
Eskirish qiymati
4 ►
D 5110 К
D 9320 К
D 5110 К
Nomoddiy aktivlar bo'yicha eskirish me’yorlari nomoddiy aktiv-
D 0510-0590 К «-
D 2010.2510,9420 К laming dastlabki bahosi va samarali foydalanish muddati asosida hisoblanadi.
MAVZU BO‘LIMLARI YUZASIDAN
NAZORAT SAVOLLARI
Asosiy vosita deganda nimani tushunasiz?
Obyektlami asosiy vositalar qatoriga o'tkazish tartibi va uning tarkibi qaysi buxgalteriya hisobining milliy andozasida asoslab berilgan?
Asosiy vositalar qanday tarmoqlar va faoliyat turlaiiga bo'linadi?
Belgilangan tipli tasniflashga binoan asosiy vositalar turlari bo'yicha qanday obyektlarga bo'linadi?
Asosiy vositaning dastlabki qiymati deganda nimani tushunasiz?
Asosiy vositaning tiklash qiymatini izohlab bering.
Asosiy vositaning qoldiq qiymati deganda nimani tushunasiz?
Asosiy vositaning tugatish qiymatini izohlab bering.
Asosiy vositalar bo'yicha buxgalteriya hisobining vazifalari nimalardan iborat?
Asosiy vositalaming harakatini hisobga olishda qanday shakllardagi hujjatlardan foydalaniladi?
Inventar obyekt deganda nimani tushunasiz?
Asosiy vositalami qabul qilish tartibi qanday?
Asosiy vositalar foydalanishga qabul qilinganda qanday buxgalteriya pro- vodkasi beriladi?
Qanday hollarda asosiy vositalar hisobdan chiqariladi?
Asosiy vositalaming hisobdan chiqarilishi qanday hujjatlarda rasmiy- lashtiriladi?
Asosiy vositalaming sintetik hisobi qaysi jumal-orderda yuritiladi?
Asosiy vosita obyektining foydalanish jarayonida eskirishi necha xil bo'ladi?
Amortizatsiya ajratmalari deganda nimani tushunasiz?
Amortizatsiya normasi nima?
Asosiy vositalarga eskirish hisoblashda qaysi buxgalteriya hisobi milliy andozasiga hamda qanday me’yoriy hujjatlarga amal qilish lozim?
Amortizatsiya qanday usullami qo'llash yo'li bilan amalga oshiriladi?
Soliq Kodeksiga binoan amortizatsiyani hisoblashning qaysi usuli tavsiya etiladi, va agar boshqa usullardan foydalanilgan taqdirda ham yil oxirida Kodeksda ko'rsatilgan qanday usulda qayta hisoblanadi?
Hisoblangan amortizatsiya summasiga qanday buxgalteriya provodkasi beriladi?
Asosiy vositalaroi ta’mirlash hisobining vazifalari nimalardan iborat?
Asosiy vositalarni ta’mirlash xarajatlari qanday usullar bilan tegishli schyotlarga yozilishi mumkin?
Asosiy vositalarni ta’mirlash uchun maxsus zaxira fondi hisobi qaysi schyotida olib boriladi?
Asosiy vositalarni inventarizatsiyasi qanday muddatlarda amalga oshirilishi kerak?
Asosiy vositalarni inventarizatsiya qilish tartibi qanday?
Asosiy vositalar inventarizatsiyasi qaysi hujjatlarda rasmiylashtiriladi?
Nomoddiy aktivlar deganda nimani tushunasiz?
Nomoddiy aktivlar tarkibi va ular obyektlarini yuhtish tartibi qaysi me’yoriy hujjatga muvofiq tartibga solinadi?
Nomoddiy aktivlar tarkibiga qanday obyektlar kiradi?
Nomoddiy aktivlar qanday qiymatda hisobga olinadi?
Buxgalteriya hisobida nomoddiy aktivlami hisobga olishning vazifalari nimadan iborat?
Nomoddiy aktivlami buxgalteriya hisobiga olish uchun qanday schyotlar ochilgan?
Gudvill deganda nimani tushunasiz?
Bedvill nima?
Qanday nomoddiy aktivlarga amortizatsiya hisoblanmaydi?
Nomoddiy aktivlaming jamg’arilgan amortizatsiyasi haqidagi axborotni qaysi schyotlardan olish mumkin?
Ustav fondiga ulush sifatida kiritilgan nomoddiy aktivga buxgalteriya provodkasi bering.
BO’LLM MAVZULARI YUZASmAN
TEST SAVOLLAKI
Sotib olingan asosiy vositalar va nomoddiy aktivlar qiymatiga QQS hisoblanganda qanday provodka beriladi? D-t 0100, 0900 K-t 6410
D-t 0800,0900 K-t 6410
D-t 0100, 0500 K-t 6410
D-t 0100, 0400 K-t 6410
Asosiy ishlab chiqarishdagi ishlatilayotgan stanoklarga eskirish hisoblansa qanday provodka beriladi? D-t 0190 K-t 0290
D-t 0290 K-t 0190
D-t 9429 K-t 0290
D-t 2010 K-t 0290
Qurib bitkazilgan ombor binosi dastlabki qiymatida asosiy vositalar hisobiga o‘tkazilsa qanday provodka beriladi? D-t 0120 K-t 0810