Oshqozon va o’n ikki barmoqli ichak yara kasalliklari, o’t pufagi va jigar kasalliklari

Me’da va o’nikki barmoq ichak yarasi
Me’da va o’nikki barmoq ichak yarasining rivojlanishi bir xil bo’lib, oqibatda bemorning mehnat qobiliyati pasayadi.
Etilologiyasi va patogenezi. Me’da va o’nikki barmoq ichak yarasining kelib chiqishida markaziy nerv sistemasi faoliyatining buzilishi muhim rol o’ynaydi. Noqulay tashqi ta’sir natijasida bosh miya po’stlog’ining funksiyasi izdan chiqadi. Bu esa me’da va o’nikki barmoq ichak yarasining paydo bo’lishiga imkon beradi. Bundan tashqari, kuchli hayajonlanish, ovqatlanish rejimining buzilishi, organizmning o’ziga xos xususiyati va gormonal faktorlar ham kasallikning kelib chiqishiga sabab bo’ladi. Nihoyat yara paydo bo’lishida nikotin spirtli, ichimliklarni iste’mol qilish ham muhim rol o’ynaydi. Me’da yarasi ko’pincha me’daning pilorus qismi va kichik egilmada, ba’zan kardial qismida paydo bo’ladi. Yara yumaloq yuk elleps shaklda ko’pincha yakka va kamdan-kam hollarda to’p bo’ladi.
Belgilari. Me’da yarasi ba’zan hech qanday belgisiz kechishi va ancha qon ketishi yoki teshilishi natijasida ma’lum bo’lib qolishi mumkin. Kasallikning birinchi belgisi: qorinning ustki sohasida kuchli og’riq paydo bo’lib, ko’pincha orqaga o’tadi. Og’riq vaqti-vaqtida tutishi bilan xarakterlanadi. U odatda, bemor ovqatlangach, 1-2 soatdan so’ng boshlanadi.
O’nikki barmoq ichak yarasida bemor ovqat yeganda 3-4 soatdan keyin kindikdan bir oz yuqori, o’ng tomonda, qorin to’g’ri muskulining chetida og’riq paydo bo’ladi. Og’riqning tunda va nahorda qorin ochligida tutishi bu kasallikka xos belgidir. Og’riqni yo’qotish maqsadida bemor me’dani bo’sh qoldirmay, tez-tez ovqat yeb turishi kerak. Kasallikning ikkinchi muhim belgilaridan biri qayd qilishdir. Bemor qayt qilgach, o’zini yengil his qiladi. Shu boisdan bemor kuchli og’riq paydo bo’lishi bilan og’ziga barmog’ini tiqib qayt qilishga intiladi. Bemor ko’pincha qon qusadi, bu yara kasalligiga xos belgilardan biridir. Basharti, ichakka ko’p qon quyilgan bo’lsa, bemor axlati xuddi qoramoyga o’xshaydi. Davomli suratda ichakdan ko’p qon ketishi umumiy darmonsizlikka olib keladi. Qonsizlik, oziq kollaps holatiga sabab bo’lishi mumkin. Puls pasayib ketadi. Rang oqaradi, oyoq-qo’l muzlaydi. Yara kasalligida bemor kekiradi, jig’ildoni qaynab, ko’ngli ayniydi. Kekirish nordon bo’lib, ko’p hollarda me’da shirasida kislota miqdori oshib ketadi. Bemorning tili karash boylaydi, me’da osti paypaslanganda yara bor joyda og’riq seziladi. Ehtiyotlik bilan ezilsa, qorinning o’ng to’g’ri muskullari qattiqligi qayt qilinib, bu holga, “muskul himoyasi” deyiladi.
Me’da yarasida og’riq nuqtasi to’sh suyagining qilichsimon o’simtasi o’rta chizig’ida, o’nikki barmoq ichak yarasida esa kindik tepasida, o’rta chiziqdan o’ng tomonda bo’ladi. O’nikki barmoq ichak va me’da yarasi mavjudligini faqat rentgenda tekshirib aniqlash mumkin. Buning uchun bemorga maxsus tayyorlangan bariy sulfat bo’tqasi ichiriladi.
O’nikki barmoq ichak va me’da yarasi turlicha kechadi. Og’riq surunkasiga yillab davom etishi va bemorga ortiqcha zarar yetkazmasligi mumkin. Ayrim hollarda esa yara tuzalib, o’rni bitib ketishi, bir necha yildan so’ng yana paydo bo’lishi mumkin. Ko’pincha kasallik mavsumiy kechadi.