Oshqozon va o’n ikki barmoqli ichak yara kasalliklari, o’t pufagi va jigar kasalliklari

Hazm qilish organlari kasalliklarining belgilari. Bemorning me’dasi va ichagi kasallangan bo’lsa, u ovqatlanganda anashu organlar og’riydi. Shu tariqa dispeptik vaziyat, ma’za bilish va ishtahaning buzilishi, jig’ildon qaynashi, kekirish, ko’ngil aynishi va qusish ichak peristaltikasining buzilishi, ich surish, qabziyat, qon ketish kabi holatlar ro’y beradi.


Me’da kasalliklari
Me’da shilliq qavatining yallig’lanishi-gastrit me’da kasalliklari orasida eng ko’p uchraydi. O’tkir va xronik gastrit farq qilinadi.
O’tkir gastrit. Etiologiyasi va patogenezi. Kasallikka asosan ovqatlanish rejimining buzilishi sabab bo’ladi. Tartibsiz ovqatlanish, ovqat tarkibining sifatsiz bo’lishi, spirtli ichimliklarni suiste’mol qilish kasallikning paydo bo’lishiga qulay sharoit yaratadi. O’tkir gastrit dori-darmon va boshqa narsalarga nisbatan o’ta sezuvchanlik (allergiya) tufayli ham vujudga kelishi mumkin. O’tkir gastritning patogenezi me’daning sekret ishlovchi hamda motor funksiyasining buzilishi oqibatida ro’y berib, ovqat hazm qilish va uning ichakka so’rilishi izdan chiqadi.
Belgilari. O’tkir gastritda me’da osti sohasida og’riq paydo bo’ladi, bemorning ko’nli aynib, qayt qiladi, darmonsizlanadi. Badbo’y qusuqda hazm bo’lmagan oziq moddalar qoldiqlari, ba’zan o’t bo’ladi. Bemorning ishtahasi yo’qoladi; rangi o’chib, puls tezlashadi. Tili kul rang karash boylaydi. Palpatsiya qilinganda ko’krak osti sohasida og’riq bo’ladi. Kasallikning og’ir formasida bemorning temperaturasi ko’tariladi (38-39%), sovuq ter bosadi, eti uvishadi. Tili karash boylab, so’lak oqadi. Arterial qon bosimi pasayadi, siydik miqdori kamayadi, ich qotadi. Bemor labida toshmalar paydo bo’ladi. Ba’zan kollaps holati ro’y beradi.
Davolash va oldini olish. Kasallikning boshlang’ich davrida zond vositasi iliq suv yoki fiziologik eritma yoki ichimlik sodaning 0,5% li eritmasi bilan me’da yuviladi. Basharti, me’dani yuvish imkoniyati bo’lmasa, teri ostiga qustiradigan moddalar (apomorfin) yuboriladi. Qayt qilish to’xtagach, bemorga magneziy sul’fat eritmasidan ichirib surgi qilinadi. O’tkir gastritda o’rinda yotish kerak. Birinchi ikki kun bemorni ovqatdan tiyib, faqat suv (ko’pincha, choy, borjomi) berib turiladi, keyingi kunlari kefir, bulyon, guruchli suyuq kasha, kisel, olma pyuresi, kartoshka, ilitilgan tuxum beriladi.
Bemorlar bu parhezni 10 kun saqlashi kerak. Keyin asta-sekin umumiy stolga o’tiladi. Fizioterapevtik davo usullaridan me’da sohasiga grelka qo’yiladi, deatermiya va kompres qilinadi. Basharti bemor, organizmi holdan toygan bo’lsa, teri ostiga fiziologik eritma yuboriladi. Me’da sohasida og’riq davom etaversa, platefillin, balladonna, papaverin kabi dorilar yuboriladi. Agar yurak-tomir sistemasining ishi susaygan bo’lsa, teri ostiga koffein, kordiamin inyeksiya qilinadi. Kollaps ro’y bersa, holatning o’zgartiruvchi kerakli davo choralari ko’riladi.
O’tkir gastritning oldini olish uchun uni keltirib chiqargan sabablarni yo’qotish kerak.