Основы пакета

 
129
adresiga murojaat qilinganda, tanlangan qatordagi barcha yacheykalar qayta 
regeniratsiya qilinadi. Shuning uchun xotira barcha yacheykalarini regeniratsiya 
qilish uchun barcha yacheykalar qatoriga murojaat qilish yetarli. Dinamik xotira 
yacheykalari katta ishga tushish vaqtiga esa, lekin solishtirilsa zichligi katta 
(o‗nlab Mbit bitta korpusga) va elektr energiyani kam iste‘mol qiladi. Bunday 
xotira sistemalari Kompyuterda asosiy xotira sifatida qo‗llaniladi.[9] 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
130
 
1.5§ Axborot-hisoblash tizimlari 
Axborot tizimi
(
AT
)-bu axborotlarni tashkillashtiruvchi, saqlovchi va 
o‗zgartiruvchi tizim, yaʻni asosiy predmeti va mehnat mahsuloti axborot bo‗lgan 
tizim. Agarda axborot tizimida axborot ustida hisoblash-ishlov berish ishlari olib 
borilsa, u holda uni 
axborot hisoblash tizimi (AHT) 
deb atash mumkin. 
Yuqorida qayd qilinganidek, ko‗pchilik zamonaviy AHT axborotlarni 
o‗zgartirmaydi, ma‘lumotlarni o‗zgartiradi. Shuning uchun ko‗pincha ularni 
ma‘lumotlarga ishlov berish tizimi deb ataladi. 
Ma‘lumotlarga ishlov berish tizimini (MIT) foydalanuvchiga zarur bo‗lgan 
ma‘lumotlarni o‗zgartirish vositasi va o‗zaro bog‗langan usullar to‗plami sifatida 
qarash mumkin. 
1.5.1. Axborot-hisoblash tizimlarining turlari va vazifalari 
Axborot hisoblash tizimlari jismoniy toifaga kiritiladi, vaholanki ular 
mehnatining mahsuli jismoniy emas. 
Axborotlarni o‗zgartirish amalini mexanizatsiyalashtirilganlik darajasiga 
qarab MIT quyidagilarga bo‗linadi: 

qo‗lda ishlov berish tizimlari (QIT); 

mexanizatsiyalashtirilgan (MIBT); 

avtomatizatsiyalashtirilgan (AIT); 

axborotlarga avtomatik ishlov berish tizimlari (AAIT). 
QIT da barcha axborotlarni o‗zgartirish amallari qo‗lda inson tomonidan 
qandaydir texnik vositalarni qo‗llamasdan bajariladi. MIBT da inson ba‘zi 
axborotlarni o‗zgartirish amallarini bajarish uchun texnik vositalarni ishlatadi. AIT 
da axborotlarni o‗zgartirish amallar jamlamasining ba‘zilari (lekin barchasi emas) 
inson ishtirokisiz amalga oshiriladi, nafaqat axborot o‗zgartirish amallarining 
alohida olinganlari mexanizatsiyalashtirilmay, balki oldingi amaldan keyingi 
amalga o‗tishlar ham mexanizatsiyalashtiriladi, avtomatizatsiyalashtirishning 

---