Основы пакета

 
4.3-rasm. Mijoz-server modelidagi so`rovlar va javoblar 
Mijoz-server modelini kengroq yoritadigan bo`lsak, elektron hukumat, e-
hujjat, e-kommunal, e-tijorat, onlayn ro`yxatdan o`tishni, onlayn buyurtmalar va 
boshqalarni 4.4-rasmda ko`rishimiz mumkin. 

---

 
269
 
4.4-rasm. Mijozlarni serverdagi ilovalarga murojaati 
 
4.3.2. Simsiz mahalliy tarmoqlar 
Mobil foydalanuvchilar
. Bunday noutbuk va portativ kompyuterlar kabi 
mobil kompyuterlar, kompyuter sanoati eng tez o`sayotgan segmentlari biri 
hisoblanadi. Mobil kompyuterlar 802.11 standarti asosida tarmoqqa simsiz ulanadi. 
Odamlar kafe, mehmonxona, aeroport, maktablar, poezd va samolyotlarda simsiz 
tarmoqdan mobil foydalanuvchilar tobora ortib bormoqda. Mashhur Samsung, 
iPhone kabi smart telefonlar mobil telefonlar va mobil kompyuter 3G, 4G va 5G 
mobil 
tarmoqlari 
vositasida 
ular 
internetga 
ulanadi. 
Shaxsiy tarmoq maydoni
. Shaxsiy tarmoq qurilma va shaxs o`rtasida muloqot 
o`rnatadi. Bunga umumiy misol qilib atrof-muhit bilan kompyuterni bog`lovchi 
simsiz tarmoqni olish kifoya. Bluetooth deb nomlangan qisqa masofali simsiz 
tarmoq yordamida har bir kompyuterga monitor, klaviatura, sichqoncha va 
printerni simsiz ulash quyidagi 4-rasmda ko`rsatilgan. 

---

 
270
4.5-rasm
.
 Bluetooth PAN 
Mahalliy va mintaqa tarmoqlari
. Mahalliy tarmoq - (LAN - Local Area 
Network), ushbu nom nisbatan katta bo`lmagan hudud (bir korxona, ofis, bir xona) 
da joylashgan kompyuterlarning birlashuviga mos keladi. MHT uchun mavjud 
standartlar (tegishlicha Ethernet va ARCNET) 2,5 km dan 6 km gacha bo`lgan 
masofadagi 
kompyuterlar 
orasida 
aloqani 
ta`minlaydi. 
MHT - kompyuterlar, boshqa periferiya qurilmalari (printerlar, disk kontrollerlari 
va boshqalar) ning bog`lanishini ta`minlaydigan va ularga umumiy disk 
xotirasidan, periferiya qurilmalaridan birgalikda foydalanishga, ma`lumotlar bilan 
almashishga imkon beradigan apparat vositalari va algoritmlar to`plamidir. Hozirgi 
vaqtda axborot-hisoblash tizimlarini 3 ta asosiy tipga bo`lish qabul qilingan (5- 
rasm):