Oxirgi variant davrlarga bo`lingan

Eng qadimgi savdo tranzit yollari. «Lojuvard yo'li» va «Shoh yo'li»

Bizga ma’lumki, kadimda axolilarning boshka davlatlar bilan savdo, nafakat savdo balki tur l i jildagi boshka munosabatlarni urnatishda karvon yullari asosiy urinni egallagan va bu yullarning axamiyati nixoyatda kata bulgan. Xuddi ana shunday karvon yullarining tartibi va madaniy, siyosiy va iktisodiy alokalari ildizi yaki» va urta sharkda neolit davrida ya’ii er.avv-VI-lV ming yilliklarda vujudga kslgan.Bu jarayoklarning rivojlanishi esa bronza davriga tugri keladch.Misol uchun, shu davrda ma’lum va mashxur bulgan «Lojuvard yuli» orkali turli davlatlar, shaxarlar^ urtasida madaniy, iktisodiy kolaversa siyosiy munosabatlar, alokalar urnatilgan. Bronza davridagi yana bir yul Badaxshondai Janubiy Shark tomon Afgoniston orkali Urta Osiyoning kadimgi xalklarini Mesopatamiya shaxarlari xisoblangan Ur, Kish, Uruq Lagashlar bilan boklagan va bu xam millatlararo xamkorliq alokalarda uziga xos zamin rolini utagan, desak yangilishmaymiz. Shu davrga oid yana bir karvon nuli Urta Osiyoning janubndagi Baktriya va Margiyonani Xindistondagi Xarappa va Erondagi Moxinto Doro kabi madaniyat markazlari bilan boglagan. Keyinroq ya’ni er.avv. P-ming yillnkka kelib esa karvon yullarining takomillashuvi natijasida Fargona va Shosh xam Kadimgi Shark xalklari bilan alokalar urnatilgan. Yana bir uz davrining eng ma’lum va mashxur karvon yullaridan bulgan. «Shox yuli» deb nom olgan karvon yuli er.av. 1 ming yillikning 1-yarmida ayniusa juda mashxur bulgan. Yana bir kadimiy karvon yullaridan biri - bu «Bukj ipak yuli»dir. Biz bu yul xakida kancha gapirsak oz.Bu yulning nomini eshitmagan, bilmagan kishining uzi bulmasa keraq albatta bu yulning tarixiga kiskacha tuxtaladigan bulsaq bu yul er.avv. Sh asr oxiri va P ayerlarda vujudga kelgan va rivojlangan xamda 1977-yilda esa nemne olimi Vilgelm Rixtgofen tomonidan «Ipak yuli» degan nom berilgan.Bu yul juda kup vakt mobaynida faoliyatda buldi va juda kup xalklar, millatlar urtasida uzaro madaniyat, ma’naviyat, savdo-sotik iktisodiy-yeiyosiy munosabatlarni urnatuvchi, almashuvchi bir «kuprik» buldi desak yanglishmaymiz.

64.